حماس هرگز از خط مبارزه و محور مقاومت خارج نخواهد شد

«محمد صادق کوشکی» استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرگزاری قدس (قدسنا) در خصوص پیامدهای انتشار سند سیاسی حماس گفت: باید بپذیریم حماس از ابتدای تشکیل تاکنون یک تشکل منسجم و مستحکم و همگنی نبوده است. بلکه نام حماس چتری بوده در مجموعه های متنوعی که نزدیکی هایی با یکدیگر داشته اند.

استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی افزود: به نظر می رسد این که این گونه مطرح کنیم حماس یک تشکل کاملا یکنواخت و منسجمی بوده است این گونه نبوده است. طیف ها و تفکرات و متنوعی در زیر چتری به نام حماس حضور داشتند، طیف هایی که در ابتدا نگرش جهادی داشتند و به هیچ عنوان مبارزه سیاسی را کارساز نمی دانستند.

وی ادامه داد: اینکه بخشی از نیروهای حماس استعداد داشته باشند مرزهای 1967 بپذیرند این استعداد در آنها وجود داشت و به شکل متفاوتی سعی می کردند این بحث را مطرح کنند که این مطالبه و بازتاب خواست جامعه فلسطینی است. وقتی آنها با واکنش های منفی مردم فلسطین مواجه شدند بیان کردند پذیرش مرزهای 1967 یک نوع حرکت تاکتیکی است و به هیچ عنوان استراتژی و راهبرد حماس نخواهد بود. شاهد آن بودیم که بعضا در دفتر سیاسی کسانی حضور داشتند که بی میل نبودند که مبارزه را به سمت فعالیت های سیاسی سوق دهند. همچنین برخی از رهبران حماس از پذیرفتن مرزهای 1967 هم تلویحا سخن گفته بودند به همین خاطر اینکه بخشی از نیروهای حماس استعداد داشته باشند که به نوعی مرزهای 1967 را بپذیرند این استعداد در آنها وجود داشت.

کوشکی در ادامه بیان داشت: هر چند که بخش های جهادی و انقلابی حماس مانند گردان های عزالدین قسام یا چهره های جهادی حماس مخصوصا آن بخش هایی که در غزه مستقر بودند بی اعتمادی بیشتری نسبت به مسائل سیاسی داشتند و نگرش و تمرکزشان بر روی حرکات جهادی و انقلابی تر بود. به همین دلیل یک نوع تقابلی را در چند سال اخیر در بروز بحران های تروریستی در سوریه مواجه بودیم که شکاف بین این دو دیدگاه بیشتر شد.

استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران تاکید کرد: بنابراین با ادامه این روند شکاف بین این دو دیدگاه بیشتر شد یعنی آن دیدگاهی که در دفتر سیاسی مستقر بودند مخصوصا آن طیف ابومرزوق و به هر حال حضور در ترکیه و قطر طبیعتا موجب تاثیرپذیری آنها از جریان سازش عربی شد و از سوی دیگر آن جریان هایی که در غزه مستقر بودند مانند شاخه نظامی و چهره های جهادی به نوعی تلاش داشتند که حماس را از نیروهای سازشکار پاکسازی کنند و خودشان عنان حماس را در دست گیرند. طبیعتا این رقابت در چند سال اخیر جدی تر شد و بخش های جهادی حماس توانستند به محور مقاومت نزدیک تر شوند حال آنکه بخش سیاسی حماس گرایش بیشتری به سمت نیروهای سازشکار ارتجاعی عرب پیدا کرده بود. آن هم به صرف حضور در قطر و تاثیر پذیری و نیازی که به نیروهای سازشکار عربی داشت.

وی ادامه داد: این مقوله تلاش برای جا انداختن مرزهای 1967 نتیجه تاثیر آن نیروهایی است که رابطه بیشتری با نیروهای سازشکار عربی پیدا کرده اند و این عده اگر بتوانند تلاش خواهند کرد که این مسئله را به عنوان یک سند رسمی حماس تحمیل کنند و جریان حماس را به نفع خودشان مصادره کنند. آن هم به این دلیل که نیروهای خودگردان و نیروهای سنتی همانند فتح و سازمان آزادی بخش فلسطین دیگر توانی برای مبارزه ندارند و این عده تصور می کنند که به نوعی می توانند میراث دار حکومت خودگردانی باشند که از جناح سازشکار فلسطین به آنها به ارث می رسد هر چند که این تصور ممکن است یک تصور دقیق و منطبق بر واقعیت نباشد اما بخش های جهادی و انقلابی در داخل حماس از گذشته تا به امروز وجود داشته اند و تمایل دارند که با محور مقاومت هم ارتباط داشته باشند. اما اینکه آنها مرزهای 1967 بپذیرند را بسیار بعید است چرا که با رویکرد جهادی آنها منطبق نمی باشد
.

کوشکی در پایان گفت: در زمانی که چهره های انقلابی همانند شیخ احمد یاسین، عبدالعزیز رنتیسی و امثاله در راس حماس قرار داشتند طبیعی بود آنها به نابودی اسرائیل بیاندیشند و برایشان مهم باشد. اما هم اکنون با چهره هایی همانند ابومرزوق و حتی خالد مشعل آن هم پس از نزدیکی به ترکیه و استقرار در قطر سکاندار تشکیلات حماس می شوند طبیعی است که از محیط پیرامونی شان تاثیر بپذیرند و تسلیم شوند و بروند به سمت و سویی که مرزهای 1967 را بپذیرند و بحث نابودی اسرائیل را از دستور کار خود کنار بگذارند.
 

 حماس هرگز از خط مبارزه و محور مقاومت خارج نخواهد شد
 

«حسن هانی زاده» کارشناس مسائل سیاسی نیز در گفتگو با قدسنا در خصوص علت و پیامدهای انتشار سند سیاسی حماس گفت: به هر حال این سند به نوعی نشان می دهد که حماس در روش ها و تاکتیک های خود تغییراتی ایجاد کرده است و به نوعی برای جلب افکار عمومی پذیرفته است که در اراضی 1967 دولت مستقل خوش را با پایتختی بیت المقدس ایجاد کند که در گذشته رهبران گذشته حماس مثل شهید الرنتیسی و دیگران حاضر به پذیرش رژیم صهیونیستی نبودند اما با توجه به رفت و آمدهایی که خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس به عربستان و قطر و ترکیه داشته است این مسئله را پذیرفته اند.

کارشناس مسائل سیاسی ادامه داد: به نظر می رسد رهبران حماس در روش های خودشان تغییراتی ایجاد کرده اند تا ثابت کنند آماده پذیرش طرح های جدیدی بر مبنای اراضی 1967 هستند تا متهم به افراط گری، عدم پذیرش رژیم صهیونیستی نشوند و به همین دلیل حماس به نوعی از سیاست های گذشته خودش عقب نشینی کرده است و پذیرفته است که با رژیم صهیونیستی در تعامل باشد. همچنین پذیرفته اند رژیم صهونیستی در اراضی 1948 و فلسطین آینده در محدوده مرزهای 1967 باشد و لذا به نظر می رسد که این مسئله یک واقعیت است که مقامات حماس تحت فشارهای برخی از کشورهای منطقه و بین المللی پذیرفته اند که دولت خودشان را در مرزهای 1967 تشکیل دهند که آن هم با توجه به شرایط محیطی منطقه ای و وضعیت بین المللی و جهان اسلام بعید به نظر می رسد که حماس به آرمان های خودش حتی به اراضی 1967 هم برسد.

وی افزود: با توجه به اینکه اختلاف نظرهای فراوانی در میان رهبران سیاسی حماس وجود دارد مسئله خط مشی سیاسی و مسلحانه حماس تاکید می کند که حماس به هیچ عنوان از خط مبارزه و محور مقاومت خارج نخواهد شد و مقاومت را به عنوان آرمان اصلی سیاسی خود ترسیم کرده است.

هانی زاده در پایان گفت: برخی از رهبران حماس در طول شش سال گذشته با موضع گیری های غیر اصولی خود موجب بروز شکاف در میان رهبران حماس شده اند و لذا این منشور می تواند به نوعی همگرایی را در درون رهبران حماس ایجاد کند. به همین دلیل می توان گفت که این منشور یک منشور سیاسی است که می تواند در خدمت انتفاضه سوم قرار گیرد ضمن آنکه کمک خواهد کرد تشکیلات خودگردان که در طول سال های گذشته علیرغم مذاکرات سازشکارانه نتوانسته حقوق ملت فلسطین را محقق کند به سمت راه کارهای مقاومتی سوق خواهد داد.

سند جدید حماس با فشارهای قطر و ترکیه نهایی شده است
 

«سید هادی سید افقهی» کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با قدسنا تاکید کرد:  برخی بر این باورند که حماس در سیاست های خودش تجدید نظر کرده است. این تحلیل با توجه به یکی از بحث های مهم و چالشی و بحث بر انگیز این سند است که در بند 20 آن آمده است که به وضعیت مرزهای 1967 مربوط است. در این بند آمده است که هرگز از هیچ ذره ای از خاک فلسطین، تحت هیچ شرایطی و فشاری و حتی در صورت تداوم اشغالگری رژیم صهیونیستی ، چشم پوشی نخواهیم کرد و حماس مخالف هرگونه طرح جایگزین به جای آزاد سازی فلسطین از رود اردن تا دریای مدیترانه است.
 

وی افزود: سوالی که مطرح است این است که آیا پذیرش دولت فلسطینی در حدود مرزهای 1967 یک نوع عقب نشینی حماس از مقاومت  محسوب می شود یا نه؟ اگر پاسخ به سوال منفی است، پس چه لزومی داشت که چنین سندی آن هم با حضور همه سران حماس در دوحه قطر اعلام بشود؟

افقهی افزود: سوال دوم اینکه آیا انتشار این سند و تاکید بر تشکیل دولت فلسطینی در مرزهای 1967 و اعلام جدایی حماس از تشکیلات رسمی اخوان، شاخه بین الملل، چه تاثیری در گشایش وضعیت حماس در ارتباط با روابط خارجی حماس با جهان خواهد گذاشت؟ و آیا روندی که حکومت ابومازن در آن قرار گرفته است و بر روند سیاسی حقوق مردم فلسطین از طریق گفتگوی سیاسی تاکید دارد؛ واقعا منجر به احقاق حقوق ملت فلسطین خواهد شد؟
 

کارشناس مسائل منطقه در ادامه تاکید کرد: برخی معتقدند شرایط حماس و محاصره طولانی مدت غزه ، حماس را وادار کرده است که یک دریچه گشایشی با جهان باز کند و این سند در همین چارچوب مطرح شده است. من تصور می کنم این محاصره و شرایط غزه تنها دلیل انتشار این سند نیست. به نظر می رسد با توجه به روابط خوبی که دولت قطر با رژیم صهیونیستی دارد و دولت ترکیه هم به عنوان حامی اخوان المسلمین است که البته روابط رسمی با رژیم صهیونیستی هم دارد، حماس تحت فشار این دو رژیم قرار گرفته و تسلیم این فشارها شده است.
 

وی تاکید کرد: افزون بر اینکه راهکار خروج از این فشار را هم رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران بیان فرموده اند و آن اینکه کرانه باختری باید مسلح شود. چون اگر کرانه باختری مسلح می شد و حماس هم جدی بود، فشار بسیار زیادی از گردن مردم غزه و فرماندهی حماس برداشته می شد و به کرانه باختری منتقل می شد اما متاسفانه حماس این پیشنهاد را جدی نگرفت.

تلاش محور سازش منطقه برای جلوگیری از تقویت جریان مقاومت

«حسین رویوران» کارشناس مسائل منطقه درانتشار سند راهبردی جدید حماس در دوحه قطر را از چند زاویه قابل توجه دانست و تاکید کرد: نخست اینکه اعلام این سند از سوی آقای خالد مشعل در قطر به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران ارتباطی مستقیم با برنامه سیاسی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در آغاز گفتگو با رژیم صهیونیستی بر پایه طرح سازش عربی اجلاس سران در سال 2002 دارد.
 

وی افزود: به تعلیق انداختن انتخابات دفتر سیاسی حماس که از چند ماه پیش شروع شده بود و عدم انتخاب رئیس جدید کمیته سیاسی، این شبهه را ایجاد کرده است که برخی از کشورهای منطقه مانع از انتخاب فردی از داخل فلسطین به عنوان رئیس این کمیته هستند زیرا انتقال رهبری حماس از خارج به داخل فلسطین می تواند به تقویت جریان طرفدار مقاومت و کاهش امکان دخالت کشورهای خارجی در تصمیم گیری های حماس خواهد شد. بر این اساس می تواند گفت که حماس در انتشار این سند تحت فشار کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و ترکیه قرار داشته است.

رویوران تاکید کرد: پذیرش دولت فلسطین در مرزهای سرزمین های اشغالی 1967 عملا حماس را به دیدگاه های فتح نزدیک ساخته است. با این تفاوت که فتح دولت فلسطینی در سرزمین های اشغالی 1967 را از طریق گفتگو و هماهنگی با اسرائیل و به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی در سرزمین های اشغالی تشکیل داده است. در حالی که حماس همان هدف را دنبال می کند اما مدعی است که این موضوع را از طریق عدم شناسایی موجودیت دشمن صهیونیستی در سرزمین های اشغالی و تاکید بر ادامه مقاومت تا آزاد سازی همه فلسطین دنبال خواهد کرد. این موضع‌گیری جایگاه و فکر فتح را در سازش با اسرائیل و ایجاد دولت فلسطینی در کرانه باختری را تقویت می کند. درست است که حماس نمی خواهد اسرائیل را در سرزمین های 1948 به رسمیت بشناسد؛ اما هر گونه گفتگو با اسرائیل منجر به ایجاد دولت فلسطینی در کرانه باختری عملا به دلیل موضع‌گیری جدید حماس باید مورد تائید حماس نیز قرار بگیرد. به ویژه که اخباری دال بر اینکه گفتگوهایی در راه است و امریکا و عربستان سعودی تلاش هایی در این جهت انجام می دهند نیز به گوش می رسد.

کارشناس مسائل منطقه در ادامه افزود: اعلام این دیدگاه حماس در زمانی که خیلی ها در باره امکان آغاز گفتگو حماس با رژیم صهیونیستی، صحبت می کنند، به گونه ای جلوه می کند که گویا حماس خود را آماده مرحله جدیدی می کند. اما به نظر می رسد در این زمینه حماس با توجه به رویکرد خود نمی تواند در هیچ گونه گفتگویی شرکت کند.

رویوران افزود: اعلام حماس در اینکه این جنبش یک جنبش فلسطینی است و هدفش آزاد سازی سرزمین فلسطین است، یک تحول به شمار می آید زیرا پیش از این حماس خود را بخشی از جریان اخوان المسلمین تعریف کرده و هزینه هایی را هم بابت همین مسئله پرداخت کرده است. جدایی از اخوان المسلمین می تواند زمینه ساز گفتگوهایی میان حماس و مصر باشد.
 

وی تاکید کرد: اعلام اینکه جنبش حماس با پروژه اشغالگرانه صهیونیست تعارض دارد ولی با یهودیان به عنوان دین، هیچگونه مشکلی ندارد، نیز گفتمان جدیدی است که حماس در پیش گرفته است. به عبارت دیگر حماس در این زمینه به نوعی برخورد سیاسی دارد و تلاش دارد کشورهای غربی را به گونه ای جذب کند و علت تضاد با صهیونیسم را اشغالگری معرفی کند. در حالی که در اسلام یهودیان به عنوان بزرگترین دشمن مطرح هستند" لتجدن اشد الناس عداوه للذین آمنوا الیهود" و این نشان می دهد که حماس از متن دینی به رفتار سیاسی جابجا شده است.

سند سیاسی حماس بیانگر تعدیل مواضع این جنبش است
 

«مجید قناد باشی» کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با قدسنا در خصوص انتشار سند سیاسی حماس گفت: تردیدی نیست انتشار سند سیاسی حماس نشان دهنده تعدیل مواضع آنها نسبت به رژیم صهیونیستی است و طبیعتا نتیجه تماس های مکرر و چندین ساله بخش سیاسی حماس با رژیم های عربی و دیکتاتوری و ارتجاع منطقه و همچنین ترکیه است.
 

کارشناس مسائل سیاسی افزود: تردیدی نیست هم رژیم صهیونیستی و هم ارتجاع منطقه در صدد هستند با انتشار این سند به عنوان گام اول حرکت به سمت سازش بیشتر بهره برداری کنند. البته انتشار این سند با توجه به اینکه بخش نظامی و گردان های قسام مخالف چنین مسئله ای هستند و تمایلی به پذیرش 1967 نشان نمی دهند بعید به نظر می رسد ره به جایی ببرد. ولی متاسفانه این گامی است که مشابه آن را قبل از آن هم در مورد یاسر عرفات دیدیم که سرانجام با مذاکراتی که عرفات با صهیونیست ها صورت داد مبارزه با رژیم صهیونیستی متوقف شود. بنابراین انتشار این سند به نوعی می تواند یک حفره خطرناک و یک روزنه نفوذ غرب از نوع سیاسی برای عقب راندن حماس از صحنه مبارزه مورد سوءاستفاده قرار گیرد.
 

قنادباشی ادامه داد: طبیعی است که سیاست های بخش سیاسی حماس با ارتجاع منطقه و همچنین مذاکرات پی در پی آنها، دلارهای نفتی و حتی تهدید چنین نتیجه ای داشته است. اما پیامدهای انتشار این سند می تواند این باشد که در درون حماس ما شاهد یک نوع شکاف میان رهبران حماس و تحولاتی در دفتر سیاسی حماس باشیم. البته با توجه به فشارهایی که از جانب تشکیلات خودگردان فلسطین وجود دارد مسلما به سمت یک شکاف بزرگ پیش خواهند رفت.
 

وی گفت: در صحنه فلسطین نیروهای فتح ماموریت دارند بصورت یک نیروی امنیتی برای اسرائیل کار می کنند.
 

قنادباشی بیان داشت: البته این مسئله می تواند تشدید فشارها را بر فلسطینیان بیشتر کند و به نوعی می تواند تشویقی باشد برای اسرائیل و آمریکا که فشارهای بیشتری را بر مردم فلسطین وارد کنند چون پذیرش مرزهای 1967 را به نوعی عقب نشینی می دانند که حاکی از ضعف آنهاست. اما نکته کلیدی اینجاست که ما نباید نقش انگلستان و دست های پنهان انگلیسی ها را نادیده بگیریم. قطر خواستگاه حکمرانانی است که تربیت شده دانشگاه های نظامی انگلستان هستند هم امیر قبلی و هم امیر فعلی قطر در دانشکده نظامی انگلستان درس خواندند.
 

کارشناس مسائل سیاسی در پایان گفت: انتشار این سند نتیجه لابی های پنهانی است که پشت آن وجود دارد. مسلم بدانید که صحنه گردان انتشار این سند انگلستان است. همانگونه که همین نفوذ را بر روی اردوغان دارند همان نفوذ ناپیدایی که متاسفانه در نهایت به نفع اسرائیل و غرب تمام خواهد شد.

انتهای پیام/