خبرگزاری قدس بررسی کرد؛
جایگاه ویژه مساله فلسطین در کلام و سیاست‌های شهید رئیسی و شهید امیرعبداللهیان
در نخستین سالگرد شهادت آیت الله سید ابراهیم رئیسی و دکتر حسین امیر عبداللهیان در گزارشی به بررسی مواضع و اقدامات عملی آنها در مساله فلسطین پرداخته ایم.
خبرگزاری قدس (قدسنا): بررسی سخنان، مواضع و البته سیاست های اتخاذ شده از سوی شهید آیت الله سید ابراهیم رئیسی و دیپلمات مقاومت شهید حسین امیر عبداللهیان در ماه‌های پیش از شهادت آنها بیانگر این واقعیت است که مساله فلسطین جایگاه ویژه ای در افکار و اعمال آنها داشته است.
فلسطین در گفتار شهید جمهور و دیپلمات شهید محور مقاومت
در هفتم اکتبر 2023 با وقوع عملیات طوفان الاقصی، اتفاقی شگرف در تاریخ مقاومت مردم مظلوم فلسطین رخ داد که در زنده نگه داشتن مساله فلسطین و نیز جهانی کردن تنفر از جنایات رژیم صهیونیستی موثر بود، در این زمینه روشنگری ها و تلاش های شهید آیت الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور دولت سیزدهم بر کسی پوشیده نیست.
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در حوزه مبارزه با صهیونیسم بین الملل و حامیان آنها در دنیا و نیز حمایت از مقاومت مردم مظلوم فلسطین در برابر اشغالگری رژیم صهیونیستی و ایجاد محور مقاومت از یک سو و همکاری با کشورهای همسو در حذف آپارتاید رژیم صهیونیستی از سوی دیگر، در قریب به پنج دهه از عمر پربرکت انقلاب اسلامی ایران بر همگان واضح و روشن است.
دولت شهید رئیسی نیز به طور جدی این راهبرد را در دستور کار سیاست خارجی خود قرار داد. اتفاقی که در دوران ریاست جمهوری شهید رئیسی با اوج گرفتن قدرت نیروهای مقاومت فلسطینی طی 77 سالی که از اشغال فلسطین می گذرد رخ داد، سبب شد تا رئیس دولت سیزدهم با یاری وزیرخارجه شهید دکتر امیرعبداللهیان برنامه ریزی های متعددی را در حوزه سیاست خارجی کشور به ویژه در مبارزه با صهیونیسم و تشدید حمایت از مساله فلسطین به کار گیرد که به خوبی عیار راهبرد حمایت از نیروهای مقاومت فلسطین را در چارچوب قانون اساسی کشور نمایان کرد.
عملیات غرورآمیز هفتم اکتبر ۲۰۲۳ (۱۵ مهر ماه ۱۴۰۲) یا همان عملیات طوفان الاقصی و اراده پولادین نیروهای مقاومت فلسطین برای رها کردن غزه از زیر فشار رژیم صهیونیستی و در ادامه جنایات ضد بشری ارتش رژیم صهیونیستی در قتل عام قریب به 55 هزار نفر از مردم مظلوم غزه خصوصا کودکان و زنان بی دفاع، سنگ محک خوبی بود تا جمهوری اسلامی ایران بتواند ادعاهای دروغین غرب در خصوص حمایت از حقوق بشر را به جهانیان نشان دهد.
در همه روزهایی که از آغاز طوفان الاقصی و سپس حملات وحشیانه رژیم صهیونیستی علیه مردم بی دفاع غزه می گذشت، همواره اظهارات رئیس جمهور شهید در هر نشست و اجلاس و سخنرانی‌ای اعم از داخلی و خارجی حول محور دفاع از مردم غزه و فلسطین قرار داشت.
پیگیری های شخص شهید آیت الله رئیسی در دیدارهای حضوری یا تماس های تلفنی با همتایان خود در کشورهای اسلامی، منطقه، کشورهای آسیایی، آفریقایی، آمریکای لاتین و اروپایی جهت پایان دادن به محاصره ضد بشری و نیز بمباران و کشتار مردم بی دفاع غزه و از همه مهم تر ارسال کمک های بشردوستانه به مردم این منطقه، در تمام دولت های بعد از انقلاب بی نظیر بوده است.
پیام شهید جمهور به مناسبت پیروزی‌های مقاومت فلسطین
سید ابراهیم رئیسی در روز یکشنبه 16 مهر 1402 (یک روز پس از عملیات طوفان الاقصی) در پیامی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران همه جهان را دعوت به مشاهده این حقیقت می‌کند که انباشت ظلم و بی‌عدالتی بر ملت مظلوم فلسطین، استمرار توهین و اهانت به زنان و زندانیان و هتک حرمت بیت‌المقدس و قبله اول مسلمین، همیشگی نیست و با مقاومت ملت‌ها مواجه می‌شود، تاکید کرد: بی‌تردید رژیم صهیونیستی و حامیان آن مسئول به خطر افتادن امنیت ملت‌های منطقه هستند و باید در این زمینه پاسخگو باشند.
شهید رئیسی در گفت وگوی تلفنی با رئیس جمهور سوریه در روز پنج‌شنبه 20 مهر 1402 نیز تاکید کرد: یکی از برکات عملیات طوفان الاقصی اثبات آن بود که هیچ نظمی در منطقه بدون در نظر گرفتن حقوق فلسطینیان به ثمر نمی‌رسد. وی تاکید کرد که همه امت اسلامی و آزادگان جهان باید به یک همگرایی در مسیر توقف جنایات صهیونیستها علیه فلسطین برسند.
شهید جمهور در گفتگو با شبکه الجزیره در روز یکشنبه 7 آبان 1402 نیز تاکید کرد: شکست اخیر صهیونیستها در عملیات زمینی در غزه از شکست در عملیات طوفان الاقصی بزرگ‌تر بود. آمریکایی‌ها به دیگران می‌گویند در جنگ دخالت نکنید، اما خودشان از صهیونیستها حمایت تمام عیار می‌کنند. مقاومت نه مربوط به یک شخص یا گروه بلکه در جان و خون مردم فلسطین است و نمی‌توان چنین روحیه‌ای را از بین برد.
سخنرانی تاثیرگذار در نشست فوق العاده همکاری اسلامی
رئیس‌جمهور شهید در نشست اضطراری سازمان همکاری اسلامی با حضور سران عربی و اسلامی در روز هشتم آبان 1402 اظهار کرد: امروز در این اجلاس فوق العاده گرد هم‌آمده‌ایم تا درباره اصلی ترین مسئله جهان اسلام، یعنی فلسطین تصمیم‌تاریخی و سرنوشت ساز بگیریم.
وی تاکید کرد: سلام بر قدس شریف سلام بر غزه و کودکانش سلام بر فلسطین و خون‌های به ناحق ریخته. سلام برمقاومت سرافراز فلسطین و لبنان.
وی با بیان اینکه امروز ماجرای غزه رویارویی محور شرافت در برابر محور شرارت است و همه باید مشخص کنند که در کدام صف قرارگرفته‌اند، دولت آمریکا را آمر و شریک اصلی جنایات صهیونیستها در ۵ هفته اخیر علیه مردم مظلوم غزه معرفی کرد و گفت: اکنون که مجامع بین‌المللی تحت نفوذ آمریکا دچار بی‌هویتی و بی‌تصمیمی و بی‌خاصیتی شده‌اند، ما باید میدان را به دست بگیریم.
شهید سید ابراهیم رئیسی ضمن محکومیت نقش آفرینی آمریکا در جنایات ضدبشری در نوار غزه، ۱۰ راهکار و پیشنهاد فوری برای تصمیم گیری قاطع به نفع ملت فلسطین از جمله «توقف کشتار مردم غزه»، «رفع کامل محاصره انسانی غزه»، «خروج فوری نظامی رژیم صهیونیستی از این منطقه»، «قطع هرگونه ارتباط سیاسی و اقتصادی با رژیم صهیونیستی توسط کشورهای اسلامی»، «تشکیل یک دادگاه بین‌المللی برای تعقیب و مجازات سران جنایتکار صهیونیست و آمریکا»، «تأسیس یک صندوق ویژه برای بازسازی فوری غزه با تقبل کشورهای اسلامی» و «اعزام کاروان کشتی‌های حامل کمک‌های انسان‌دوستانه به مردم فلسطین از کشورهای اسلامی» را در این اجلاس مطرح کرد.
آخرین مواضع شهید رئیسی درمورد فلسطین در روز قدس
شهید سید ابراهیم رئیسی هرسال با تاکید مضاعف درباره روز قدس و حمایت از مردم مظلوم فلسطین سخن می‌گفت. رئیس جمهور شهید در آخرین اظهارات خود در روز جهانی قدس سال گذشته در روز هفدهم فروردین 1403 گفته بود: به برکت شجاعت فلسطینی‌ها در طوفان‌الاقصی مشخص شد کاخ پوشالی صهیونیسم سست‌تر از خانه عنکبوت است و جهانیان نظاره گر تحقق این وعده صادق الهی هستند.
شهید امیر عبداللهیان معمار دیپلماسی محور مقاومت
شهید حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران پس از تصدی این سمت در دولت سیزدهم سعی کرد تا سیاست خارجی ایران را به سمت چندجانبه‌گرایی در سایه استفاده از تمامی ظرفیت‌های سیاست خارجی سوق دهد. در این راه او به واسطه روابط گرم با شهید سلیمانی و ادراک لازم از نقش محور مقاومت از یک سو و درک چندجانبه‌گرایی در سیاست خارجی و توجه به قدرت‌های نوظهور همچون چین و روسیه، تحرک سیاست خارجی ایران را در چارچوب سیاست همسایگی افزایش داد. در این راه، او از ابتدای عملیات طوفان الاقصی نقش مهمی در شکل‌دهی به پویش‌های منطقه‌ای در حمایت از فلسطین و سیاست‌های کشورهای اسلامی با اقدامات رژیم اشغالگر ایفا نمود.(1)
آگاهی دقیق از تحولات میدانی و دیپلماتیک
یکی از ویژگی‌های برجسته شهید امیرعبداللهیان، شناخت دقیق و نزدیک وی از تحولات میدانی و عرصه دیپلماتیک بود و به همین دلیل می‌توانست بین تحلیل‌های میدانی و تصمیمات دیپلماتیک پیوند خوبی برقرار کند. به‌عنوان مثال، در بحران سوریه، دیپلمات شهید ارزیابی خوبی از تحولات میدانی داشت و به همین دلیل در زمان عهده دار بودن معاونت عربی و آفریقایی و حتی در دوره وزارت، سیاست‌های کشور را متناسب با آن تحولات طراحی می‌کرد. در انجام عملیات وعده صادق یک نیز ما شاهد همین وضعیت هستیم. در مذاکرات و کنفرانس‌های مختلف، همواره بر اهمیت همگرایی نیروهای مقاومت در برابر تهدیدات مشترک تأکید داشت و معتقد بود که ایران این توانایی را دارد که از طریق حمایت مستشاری از دولت‌های قانونی در برابر تهدیدات خارجی، به تثبیت و حفظ امنیت منطقه کمک کند. (2)
حلقه وصل محور مقاومت
اولویت منطقه در سیاست خارجی ایران باعث شد تا شهید امیرعبداللهیان در نقش وزیر امور خارجه اهتمام زیادی بر اتصال بین میدان و دیپلماسی (نیروی قدس و وزارت خارجه) داشته باشد. یک دلیل این موضوع در روابط او با سپهبد شهید سلیمانی فرمانده فقید نیروی قدس ریشه داشت. او بعد از شهادت شهید سلیمانی در مصاحبه‌ای گفت: «هنگامی که معاون اداره سیاسی اول وزارت خارجه بودم و سردار سلیمانی برای پیگیری برخی موضوعات به وزارت خارجه می‌آمد، خواستار دیدار با من می‌شد و با من ملاقات می‌کرد؛ در حالی که علی‌القاعده باید با وزیر خارجه وقت ملاقات می‌کرد.» امیرعبداللهیان در یک مصاحبه خود را به عنوان سرباز سلیمانی معرفی کرد و اظهار نمود که هر بار که برای مذاکره به کشوری می‌رفت، با سردار سلیمانی مشورت می‌کرد. او همچنین اولین سفر رسمی خود در سمت وزیر امور خارجه ایران را نیز به سوریه اختصاص داد و با بشار اسد رئیس جمهور این کشور دیدار کرد. این نزدیکی با شهید سلیمانی و نقش فعال در حمایت از گروه‌های محور مقاومت باعث شد تا نشریه فارن پالیسی از امیرعبداللهیان به عنوان «قاسم سلیمانی عرصه دیپلماسی» یاد کند.
از دلایل دیگر نقش برجسته وی در کنار ارتباط مناسب با نیروی قدس، تسلط به زبان عربی بود و به عنوان فاکتوری مهم باعث شد تا وی از سال ۱۳۹۰ مسئولیت معاونت عربی- آفریقایی را در وزارت امور خارجه بر عهده بگیرد. نکته قابل توجه این بود که زمانی که ظریف در دولت روحانی به وزارت خارجه منصوب شد، امیرعبداللهیان تنها معاون وزیر خارجه از دولت دوره قبلی بود که تا سال ۱۳۹۶ با حفظ سمت به کار خود ادامه داد. بر همین مبناست که از وی به عنوان یکی از مهم‌ترین مجریان سیاست خارجی منطقه‌ای ایران یاد می‌شود. نقش امیرعبداللهیان بعد از انتخاب به سمت وزیر امور خارجه و گرفتن رأی اعتماد از مجلس شورای اسلامی با ۲۷۰ رأی موافق در حمایت از محور مقاومت پررنگ‌تر شد و او نقش مهمی در ایجاد هم‌تکمیلی بیشتر در محور مقاومت و دستیابی به اهداف این محور در مقابله با سیاست‌های یک‌جانبه ایالات متحده و به ویژه رویکردهای رژیم صهیونیستی در سرزمین‌های اشغالی و در سطح منطقه داشت. نمایندگان مجلس نیز بعد از تأیید صلاحیت او برای تصدی وزارت امور خارجه، از او خواستار حمایت از اهداف و مأموریت‌های شهید سلیمانی شدند. او نیز گفت که «ما در خاورمیانه به دنبال تحکیم دستاوردهای میدانی محور مقاومت هستیم و از متحدان خود و محور مقاومت حمایت می‌کنیم.»
حمایت همه‌جانبه از فلسطین
با این حال، به نظر می‌رسد که مهم‌ترین اقدام شهید امیرعبداللهیان در سمت وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در مواجهه با جنگ سال ۲۰۲۳ غزه و در مقابل حملات رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین رقم خورد. او تحرک سیاست خارجی ایران را در این موضوع به نحو بالایی افزایش داد و در این راستا رایزنی‌ها، مصاحبه‌ها، تماس‌های تلفنی، درخواست‌ها برای برگزاری نشست‌های اضطراری در سازمان‌ها و نهادهای مرتبط از جمله سازمان همکاری اسلامی، مجمع عمومی و … و شرکت در کنفرانس‌های بین‌المللی و منطقه‌ای را در دستور کار قرار داد.
سیاست همسایگی در خدمت فلسطین
از آنجا که دولت سیزدهم از ابتدا رویکرد خود در سیاست خارجی را سیاست همسایگی قرار داد، وزارت خارجه نیز همین این سیاست را در موضوع فلسطین دنبال نمود. هدف از این اقدام نیز، جلب حمایت تمامی دولت‌های منطقه از آرمان ملت فلسطین و جلب توجه آنها به سوی جنایت‌های رژیم صهیونیستی در فلسطین بود. در همین راستا او سفرهای متعددی را به کشورهای منطقه انجام داد و در تمامی آنها نیز ضمن دفاع از حق فلسطین در برخورداری از حقوق خود، نسبت به تمایل برخی از کشورها برای برقراری روابط با رژیم صهیونیستی هشدار می‌داد. برآیند کلی اقدامات او در واقع نشان داد که موضوع فلسطین به عنوان آرمان مشترک مسلمانان و در صدر اولویت‌های جهان اسلام قرار دارد. او معتقد بود که کشورهای اسلامی در پرتو اتحاد و همگرایی همه‌جانبه، می‌توانند ابتکار عمل مؤثر را جهت توقف نسل‌کشی و جنایات جنگی رژیم صهیونیستی در غزه به دست گیرند.
ارائه راه‌حل‌های واقعی در مساله فلسطین
یکی دیگر از ویژگی‌های سیاست خارجی ایران که از سال ۲۰۱۱ و هم زمان با تحولات بیداری اسلامی آشکار شده، ارائه راهکارهای واقعی در مورد تحولات منطقه‌ای است. همچنان چه در سال ۲۰۱۳ وزیر امور خارجه وقت ایران راه‌حل‌های واقعی را در مورد بحران یمن ارائه نمود، در جنگ اخیر غزه نیز دستگاه سیاست خارجی ایران راهکارهای مختلفی را برای پایان دادن به جنگ غزه ارائه کرد.
وزیر خارجه ایران از جمله در اجلاس فوق‌العاده شورای وزیران سازمان همکاری اسلامی در جده در اسفند ۱۴۰۲ شش پیشنهاد مشخص را برای بازداشتن رژیم صهیونیستی از اقدامات بیشتر در قدس ارائه کرد که عبارت بودند از: ۱- اخراج رژیم از مجمع عمومی سازمان ملل متحد و جلوگیری از عضویت آن در دیگر نهادها ۲- توقف فوری نسل‌کشی و جنایات جنگی، عقب‌نشینی نظامیان رژیم به خارج از نوار غزه و کمک‌های بیشتر بشردوستانه به همه مناطق نوار غزه ۳- تلاش برای ایجاد شرایط امکان اسکان موقت برای کسانی که خانه‌های خود را از دست دادند ۴- راه‌اندازی و تجهیز بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در سراسر نوار غزه ۵- لزوم انتقال مجروحین دارای آسیب شدید و کودکان و زنان به خارج از فلسطین جهت درمان ۶- بازگشایی سریع معبر رفح با کمک دبیرکل سازمان ملل و همراهی مصر.
لزوم مهار غده سرطانی صهیونیسم
سران رژیم صهیونیستی در یک دهه اخیر همواره سیاست مهار ایران در غرب آسیا را به ویژه در بین کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس دنبال کرده‌اند. این در حالی است که شهید امیرعبداللهیان در سیاست خارجی ایران لزوم مهار رژیم صهیونیستی را مطرح کرد. او در مصاحبه با سی‌ان‌ان در فروردین ۱۴۰۳ گفت: «بارها برخی مقامات رژیم اسرائیل اعلام کرده‌اند که برای پیروزی در غزه، باید از بمب هسته‌ای استفاده کرد. به نظرم آمریکا باید بر روی رژیم ماجراجوی اسرائیل تمرکز کند که مبادا یک بحران هسته‌ای در غزه به وجود آورد. نتانیاهو نشان داد که به هیچ خط قرمزی پایبند نیست؛ لذا باید او را مهار کرد.»
فرجام کلام
خوانش اظهارات و بررسی اقدامات شهید رئیسی و شهید امیر عبداللهیان در دوران سه ساله حضورشان در دولت سیزدهم از این واقعیت حکایت دارد که این دو شخصیت بزرگ در مساله فلسطین هیچ فاصله ای میان مواضع و اقدامات عملی خود نداشتند و هر آنچه که در زمینه حمایت از فلسطین در ذهن و اندیشه خود داشته اند به طور عملی با هر ابزاری سعی بر اجرایی کردن آن داشتند.
انتهای پیام/م.ت/
1.سجاد مرادی
2.محمدصادق فضلی