پایان جنگ 4 روزه هند و پاکستان
بازیگران خارجی که بودند؟

مقامات هند و پاکستان پس از 4 روز نبرد، آتش‌بس را پذیرفتند آتش‌بسی که امید می رود شکننده نباشد. در این درگیری چهار روزه، تغییرات شگرفی در نوع مواجهه نظامی روی داد. در این جنگ دیگر توپ و‌ تانک تعیین‌کننده نبود بلکه در این جنگ مدرن، میدان نبرد را ترکیبی از پهپادها، جنگ سایبری، عملیات اطلاعاتی و بازیگران فرامنطقه‌ای تشکیل می داد. 

تحولات میدانی 
در این جنگ ارتش هند شهر «راولپندی» در مجاورت اسلام‌آباد را هدف حمله قرار داد. ارتش پاکستان در پاسخ به عملیات هند، در عملیاتی با عنوان «بنیان مرصوص» پایگاه‌های هوائی پاتانکوت و آدامپور در هند را هدف قرار داد. یک منبع امنیتی پاکستان مدعی شد در یک حمله سایبری ۷۰ درصد از شبکه برق هند را از کار انداخته است. یک مقام هندی حملات پاکستان به چند منطقه در جامو واقع در بخش تحت کنترل هند از کشمیر را تایید کرد. پاکستان نیز اعلام کرد چند پایگاه هوائی هند را هدف قرار داده است. در مقابل وزیر دفاع هند گفت در حملات ارتش هند، دست‌کم 100 تروریست کشته شده‌اند.

جنگ هوایی 
سخنگوی ارتش پاکستان گفت: ۷۷ پهپاد هند که بیشتر آنها ساخت اسرائیل بود، به سمت پاکستان به پرواز درآمدند که همه آن با استفاده از روش‌های فنی و تسلیحاتی سرنگون شدند. ارتش پاکستان همچنین خبر داد  25 پهپاد ارتش هند از نوع «هاروپ» را توانسته سرنگون کند. ارتش هند هم اعلام کرد پاکستان در حمله به مواضع آنها از پهپادهای ترکیه‌ای استفاده کرده است اما پاکستان هرگونه حمله پهپادی را تکذیب کرد. ارتش هند خبر داد یک جنگنده «جی‌اف-۱۷ تاندر» پاکستان را در ایالت راجستان بر فراز هند ساقط کرده است. این جنگنده محصول مشترک مجموعه هوافضای پاکستان و شرکت هوانوردی چنگدو چین است؛ که در چین به نام «اف‌سی ۱ ژیائولانگ» شناخته می‌شود.
در دهه اخیر، هند با خرید جنگنده‌های Rafale از فرانسه و سامانه‌های دفاع هوایی S-۴۰۰ از روسیه، سطح بازدارندگی خود را افزایش داده است. پاکستان نیز با تکیه بر چین، به جنگنده‌های J-۱۰C و سامانه HQ-۹ مجهز شده و همکاری اطلاعاتی و نظامی خود را با پکن تعمیق بخشیده است. 

بازیگران خارجی: آمریکا، چین و رژیم صهیونیستی
در بحران جاری، واشنگتن بیشتر به ابراز «نگرانی» بسنده کرده و تلاشی جدی برای میانجی‌گری رسمی انجام نداد. دلیل این امر، تمرکز بیشتر سیاست خارجی آمریکا بر مهار چین ارزیابی می شود.  از سوی دیگر، چین از پاکستان حمایت و بر «حق دفاع مشروع» اسلام آباد تاکید کرد.

همچنین در تحولی مهم اسرائیل حمایت خود را از هند در تنش این کشور با پاکستان اعلام کرد. دخالت اسرائیل در بحران هند و پاکستان با تماس نتانیاهو با همتای هندی‌اش نارندرا مودی برای تسلیت حادثه کشمیر آغاز شد. وی در گفتگو با مودی تأکید کرد در کنار هند می‌ایستد. در ادامه روون آزار سفیر اسرائیل در دهلی‌نو با سوءاستفاده از این حادثه، آن را به مقاومت فلسطین ربط داد و جنگ هند علیه سازمان "جیش محمد" را ادامه جنگ اسرائیل علیه «حماس» دانست.   اسرائیل دشمنی خود با پاکستان را پنهان نمی‌کند. تل‌آویو دلیل این دشمنی را تسلیحات هسته‌ای پاکستان عنوان می‌کند. در جهان اسلام، تنها کشوری که سلاح هسته ای دارد، پاکستان است. این کشور 27 سال قبل اولین بمب اتمی خود را آزمایش کرد و آخرین برآوردها حاکی از آن است که با 165 بمب اتمی که سال به سال هم بر تعدادشان افزوده می شود، در ردیف ششمین قدرت هسته ای دنیا قرار دارد. 

 
درباره روابط نزدیک هند و اسرائیل بیان این نکته ضروری است که این روابط از اواخر دهه 90 تاکنون رشد فزاینده ای داشته است. البته با وجود عزم جدی سران دهلی نو و تل آویو برای توسعه روابط، مردم هند با توجه به سوابق تاریخی رویکرد سران این کشور در همراهی و هم آوایی با رژیم صهیونیستی را نمی پسندند و در بزنگاه های مختلف نگرش متفاوت خود را نمایان کرده اند. مردم هند به شدت به همسوئی هند با رژیم صهیونیستی به عنوان رژیمی نژاد پرست و کودک کش انتقاد دارند و بازنگری در این روابط را خواستارند و تاکید دارند هند باید مراقب توطئه های رژیم صهیونیستی باشد و همچنین مواظبت کند تبدیل به نیروی نیابتی آمریکا در منطقه نشود.
 

پیمان آبی همچنان معلق است
از اهداف حملات هوایی هند در بامداد چهارشنبه، پروژه برق‌آبی نیلوم-جهلم پاکستان بود. این حملات تنها چند ساعت پس از آن رخ داد که نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند اعلام کرد کشورش مانع از جریان آب به خارج از مرزها خواهد شد. 

هند اواخر آوریل، پس از حمله در پهلگام ایالت جامو و کشمیر که دهلی نو آن را «اقدامات تروریستی مداوم پاکستان در مرزها» خواند، فسخ پیمان «آب‌های سِند» را پس از ۶۵ سال اعلام کرد. 

در پاسخ، پاکستان با رد ادعای نقش داشتن در این حمله، هشدار داد هرگونه تلاش برای قطع جریان آب از سوی هند که در بالادست جریان آب قرار دارد، به عنوان اقدام جنگی تلقی شده و با تمام قوای ملی پاسخ داده خواهد شد. 

پیامدهای اقتصادی 
این بحران تبعات اقتصادی گسترده‌ای نیز داشت. بازارهای سهام هند سقوط کرد، روپیه تضعیف و خطوط تجاری در مرزهای شرقی پاکستان مختل شد. 

بحران اخیر میان هند و پاکستان نشان می‌دهد جنوب آسیا در حال ورود به مرحله‌ای جدید از رقابت ژئوپلیتیک و نظامی است و بازدارندگی هسته‌ای دیگر نمی‌تواند ضامن ثبات بلندمدت باشد. جنگ اخیر نشان داد ظرفیت طرفین برای اقدام نظامی از جنگ محدود فراتر رفته است.