موضع رژیم اسراییل در قبال الحشد الشعبی عراق
حقیقت این است که اسراییل این پیروزی‌ها را تقویت قدرت مانور استراتژیک ایران در منطقه و تحکیم واقعیت نظامی تمرکز گروه‌های شبه نظامی مورد حمایت سپاه پاسداران در بخش سوری جولان برای ایجاد کریدور زمینی تهران تا لبنان تفسیر می‌کند
خبرگزاری قدس (قدسنا)- مهدی آشنا*:
واحدهای بسیج مردمی عراق به ویژه در مقطع اخیر، پیروزیهای گسترده‌ای در نبرد با تروریست‌ها به دست آورده‌اند. سؤال این است که موضع اسراییل در قبال پیروزیهای الحشد الشعبی چیست؟ در همین زمینه می‌توان گفت که تمایل الحشد الشعبی به مواجهه با اسراییل در خارج از عراق و ایفای نقش بیشتر پس از رفتن داعش از منطقه و طرفداری و حمایت آن از سیاست‌های ایران در منطقه دو نگرانی عمده اسراییل هستند. اسراییل، پیروزیهای الحشد الشعبی و تماس یافتن آنها با نیروهای سوری را که امکان انتقال تسلیحات از ایران به سوریه و لبنان را فراهم می‌کند، تهدیدی تلقی می‌نماید که باید با آن مقابله کند. به این منظور اسراییل تلاش خواهد کرد با تشویق آمریکا و احتمالاً اردن به حضور در جنوب شرق سوریه و حمایت از معارضین این راه ارتباط زمینی را قطع کند.
مقدمه
واحدهای بسیج مردمی یا الحشد الشعبی در عراق در سه سال گذشته و مخصوصاً اخیراً پیروزیهای گسترده‌ای در نبرد با تروریست‌ها به دست آورده‌اند. پنج‌شنبه 25 خرداد شش روز پس از این که نیروهای سوری و مقاومت موفق شدند در مرز جنوبی سوریه به مرز عراق برسند الحشد الشعبی نیز در ادامه پیروزی‌هایش توانست به مرز برسد و با نیروهای سوری تماس پیدا کند.1 سؤال این است که موضع اسراییل در قبال این پیروزیهای الحشد الشعبی چیست؟ حقیقت این است که اسراییل این پیروزی‌ها را تقویت قدرت مانور استراتژیک ایران در منطقه و تحکیم واقعیت نظامی تمرکز گروه‌های شبه نظامی مورد حمایت سپاه پاسداران در بخش سوری جولان برای ایجاد کریدور زمینی تهران تا لبنان تفسیر می‌کند.2 هدف اسراییل در این زمینه قطع ارتباط زمینی دولت سوریه با عراق و ایران است اما در این زمینه قدرت‌گیری حشد الشعبی در عراق نگرانی‌هایی را برای آن به وجود می‌آورد که برای مقابله با آن برنامه‌ریزی می‌کند. در این گزارش به سه موضوع قطع ارتباط زمینی، نگرانی‌های اسراییل از الحشد الشعبی و برنامه مقابله با آن پرداخته می‌شود.
1- قطع ارتباط سرزمینی ایران با سوریه
در یکی از اسناد پنتاگون آمده است: "امکان تاسیس یک قلمرو مستقل سلفی در شرق سوریه (الحسکه و دیرالزور) وجود دارد و این دقیقاً همان چیزی است که قدرت‌های حامی گروه‌های معارض اسد می‌خواهند؛ چون آنها می‌خواهند رژیم سوریه را که عمق استراتژیک توسعه شیعه (ایران و عراق) تلقی می‌شود منزوی کنند." منظور از قدرت‌های حامی معارضین در این سند قطر، ترکیه، عربستان، آمریکا و در پشت پرده اسراییل هستند.3 علت تمایل اسراییل به ایجاد چنین قلمرویی ناشی از درک و تصور اسراییلی‌ها از اقدامات ایران در منطقه است. براساس یک تحلیل ارائه شده در سایت اسراییلی یدیعوت آحرونوت، ایران پرده نخست طرح سه بخشی "گسترش سرزمینی" خود را در تلاش برای تاسیس هژمونی در منطقه و ایجاد یک کریدور زمینی برای تصرف همه راه‌های رسیدن به مرزهای اسراییل تکمیل کرده است. طبق این گزارش، مبارزات اخیر نیروهای ایرانی در مرز سوریه و عراق با شورشیان در این راستا بوده است. ایران روی جنگ در نزدیکی پایگاه آموزشی التنف متمرکز شده است جایی که محل تمرکز شدید معارضین سوری مورد حمایت ائتلاف تحت رهبری آمریکا است و این نگرانی وجود دارد که این برخوردها می‌تواند منجر به مواجهه بزرگتر بین آمریکا و روسیه و بین ایران و آمریکا شود. ایرانی‌ها به دلیل موقعیت استراتژیک و اشراف التنف بر بزرگراهی که بغداد را به دمشق متصل می‌کند به دنبال تصرف آن هستند. گرفتن التنف انتقال سرباز و تجهیزات نظامی را به سوریه راحت‌تر و سریع‌تر می‌کند.4 براساس گزارش دیگری از این سایت منطقه مرزی شمال پایگاه نظامی التنف می‌تواند یک مسیر زمینی برای تهیه تدارکات از تهران به عراق سوریه و لبنان باشد و این برای متحدان آمریکا در منطقه یک نگرانی بزرگ است.5 آروتص‌شوا نیز در گزارشی از هدف راهبردی ایران برای ایجاد یک کریدور زمینی از ایران به دریای مدیترانه اظهار نگرانی کرده بود. در آن گزارش برای جلوگیری از رسیدن ایران به هدفش پیشنهاد شده بود که آمریکا داعش، روسیه و کشورهای عربی را متقاعد کند که مانع کنترل ایران بر منطقه استراتژیک بین سه شهر سوری ابوکمال، التنف و الرصافه شوند.6 بر اساس این تصوراتِ اسراییلی‌ها از اقدامات ایران، آنها به دنبال قطع ارتباط زمینی دولت سوریه با ایران و عراق از طریق ایجاد یک قلمرو مستقل بین سوریه و عراق هستند. بنابراین اسراییل پیروزهای الحشد الشعبی و رسیدن آنها به نیروهای سوری را باعث ناکام شدن چنین برنامه‌ای می‌داند.
2- نگرانی‌های اسراییل از الحشد الشعبی
سایت المانیتور در گزارشی با استناد به برخی از اقدامات گروه‌های وابسته به الحشد الشعبی مثل ایجاد "لشکر آزادسازی جولان" توسط جنبش مقاومت اسلامی در عراق (النجبا) و بیانات مسئولین آن بیان می‌کند که علی رغم تلاش دولت عراق برای کنترل شبه نظامیان شیعه در واحدهای بسیج مردمی یا همان الحشد الشعبی، این گروه‌ها آماده و متمایل به مواجهه با اسراییل در خارج از عراق و ایفای نقش بیشتری پس از رفتن داعش در منطقه هستند. طرفداری و حمایت الحشد الشعبی از سیاست‌های ایران در منطقه یکی از نگرانی‌های اسراییل است. بر اساس گزارش المانیتور در اکتبر سال گذشته نوری المالکی که خود را یکی از بنیانگذاران الحشد الشعبی می‌داند گفت که "عملیات آزادسازی موصل و استان نینوا همچنین به معنی این نیز هست که ما به رقه می‌آییم، ما به حلب می‌آییم و ما به یمن می‌آییم." این نشان دهنده تمایل گروه‌های عراقی طرفدار ایران به اقدام در خارج از عراق در راستای سیاست خارجی ایران در منطقه است. برخی از گروه‌های شیعه تحت نفوذ ایران که زیر چتر الحشد الشعبی مبارزه می‌کنند به رژیم ایران و رهبر ایران وفاداری کامل دارند. این گروه‌های شبه نظامی وفادار به ایران از قبیل النجبا، عصائب اهل حق، سرایا الخراسانی و کتائب حزب الله، در عراق و منطقه نقشی دوگانه ایفا می‌کنند از یک طرف زیرنظر الحشد الشعبی که بخشی از نیروهای مسلح عراق است فعالیت می‌کنند و از طرف دیگر پیرو دستورات مستقیم از ایران درگیر جنگ سوریه می‌شوند. این گروه‌ها بر اساس ایدئولوژی خود آماده هستند که هر نقشی را که ایران به آنها واگذار کند ایفا کنند. این نقش می‌تواند شامل حرکت به سمت یمن، مواجهه با نیروهای عربستان سعودی یا اسراییلی‌ها در بلندیهای جولان یا حمله به نیروهای ترک در عراق شود.
براساس این تصورات، اسراییل الحشد الشعبی را تهدیدی می‌داند که می‌تواند با پیوستن به حزب الله در بلندیهای جولان برای اسراییل خطرساز شود. نتانیاهو در دیدارش در ماه مارس با پوتین گفت: "ما نمی‌خواهیم تروریسم اسلامی تحت رهبری ایران جایگزین تروریسم اسلامی سنی شود." بنابراین به نظر می‌رسد که اسراییل در مورد تهدید گروه‌های مسلح شیعه کاملاً جدی حرف می‌زند. و در این راستا حملاتی را علیه مواضع حزب الله در بلندیهای جولان صورت داده است. «میشل نایتس» یک کارشناس امنیتی نظامی در «موسسه واشنگتن» در گفتگو با شبکه المانیتور گفته است انتظار می‌رود اسراییل با دیگر نیروهای شیعه در بلندیهای جولان رویارویی شدیدی داشته باشد که منجر به منازعه نظامی بین شهروندان عراق و اسراییل برای نخستین بار پس از سال 1991 خواهد شد.7 براساس گزارش «اورآسیا ریویو» حزب الله تسلیحات ویژه و باکیفیتی به بلندیهای جولان انتقال داده است و در آنجا به عنوان جبهه دوم در کنار جنوب لبنان فعالیت خواهد کرد. بر اساس این گزارش و به نقل از منابع حزب الله، این گروه عملیات موشکی خود را به ناحیه قلمون منتقل کرده است چون در آنجا استتار موشک‌ها و حفاظت از انبارهای ذخیره و پرتابگرها در برابر حملات جنگنده‌های اسراییلی آسانتر است و این منطقه وسیع که بخشی از آن در سوریه و بخشی در لبنان است برای شلیک موشک‌های بالستیک به اسراییل بسیار مناسب است.8 براساس گزارش «جروزالم پست» تغییر مدام پازل ژئوپولیتیکی در خاورمیانه فرصت‌های بی پایانی را برای توسعه طلبی ایران فراهم می‌کند. بنابراین لازم است به خاطر وضعیت محاصره بودن اسراییل به لحاظ استراتژیک، و در جهت ثبات منطقه‌ای و صلح اسراییلی- فلسطینی باز به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران اجازه تاسیس یک جای پای نظامی در منطقه داده نشود.9
3- برنامه اسراییل
ایزنکوت رئیس ستاد ارتش اسراییل در یک کنفرانس در 30 خرداد گفته است اسراییل به طور مداوم برای جلوگیری از انتقال تسلیحات پیشرفته به حزب الله فعالیت کرده و فعالیت خواهد کرد.10 بنابراین اسراییل پیروزیهای الحشد الشعبی و تماس یافتن آنها با نیروهای سوری را که امکان انتقال تسلیحات از ایران به سوریه و لبنان را فراهم می‌کند، تهدیدی تلقی می‌نماید که باید با آن مقابله کند. به این منظور اسراییل تلاش خواهد کرد با تشویق آمریکا و احتمالاً اردن به حضور در جنوب شرق سوریه و حمایت از معارضین این راه ارتباط زمینی را قطع کند. حضور آمریکا در جنوب سوریه، نه تنها از متحدانش یعنی اسراییل و اردن، در برابر داعش حفاظت می‌کند بلکه برای عملیات‌های نظامی آن یک جای پای محکم فراهم می‌کند. به همین منظور آمریکا در این منطقه از نیروی جبهه دموکراتیک سوریه حمایت می‌کند و عرب‌های سنی سوری مورد حمایت اردن هم می‌توانند یک گزینه جایگزین یا مکملی برای جبهه دموکراتیک سوریه باشند.11 اسراییل همچنین سعی دارد نیروهای کرد را در مقابل الحشد الشعبی قرار دهد.
نتیجه‌گیری
الحشد الشعبی عراق اخیراً پیروزیهای گسترده‌ای در نبرد با تروریست‌ها بدست آورده است. سؤال این است که موضع اسراییل در قبال این پیروزی‌ها چیست؟ اسراییل این پیروزی‌ها را تقویت قدرت مانور استراتژیک ایران در منطقه و تحکیم تمرکز گروه‌های شبه نظامی مورد ایران در بخش سوری جولان برای ایجاد کریدور زمینی تهران تا لبنان تفسیر می‌کند. قدرت‌های حامی معارضین سوریه از جمله اسراییل خواهان تاسیس یک قلمرو مستقل سلفی در شرق سوریه (الحسکه و دیرالزور) هستند؛ چون آنها می‌خواهند رژیم سوریه را که عمق استراتژیک محور مقاومت تلقی می‌شود منزوی کنند." اسراییل سیاست ایران در منطقه را تلاش برای تاسیس هژمونی در منطقه و ایجاد یک کریدور زمینی برای رسیدن به مرز اسراییل تفسیر می‌کند. مبارزات اخیر نیروهای طرفدار ایران در مرز سوریه و عراق با شورشیان نیز در این راستا تلقی می‌شود. تمایل الحشد الشعبی به مواجهه با اسراییل در خارج از عراق و ایفای نقش بیشتر پس از رفتن داعش در منطقه و طرفداری و حمایت آن از سیاست‌های ایران در منطقه دو نگرانی عمده اسراییل هستند. اسراییل پیروزیهای الحشد الشعبی و تماس یافتن آنها با نیروهای سوری را که امکان انتقال تسلیحات از ایران به سوریه و لبنان را فراهم می‌کند تهدیدی تلقی می‌کند که باید با آن مقابله کند. در این راستا تلاش خواهد کرد با تشویق آمریکا و احتمالاً اردن به حضور در جنوب شرق سوریه و حمایت از معارضین ارتباط زمینی نیروهای سوری را با عراق و در نتیجه ایران قطع کند.
*دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل و کارشناس موسسه تحقیقات و پژوهش‌های سیاسی علمی ندا
1- خبرگزاری فارس. (1396, 26 خرداد). سرانجام نیروهای عراقی در «مرز سوریه» به نیروهای مقاومت متصل شدند.
2- Thompson, S. (2017, June 13). Qatar’s crisis is Iran’s opportunity. Retrieved from Juresalem Post
3- Engdahl, W. (2017, June 14). The Man Behind The Curtain: Israeli Colonel Among ISIS Forces In Iraq. Retrieved from Davidduke
4- Perry, S. (2017, June 14). Iran gaining foothold in the region and nearing Israeli border. Retrieved from Ynetnews
5- Reuters. (2017, 06 10). Syrian army reaches Iraqi border, warns against US interference. Retrieved from Ynetnews
6- Langfan, M. (2017, May 19). The Devil’s Triangle: At-Tanf/Abu Kamal/Ar Rusafah. Retrieved from Arutz Sheva
7- Malik, H. (2017, March 29). What role will Iran-linked militias play once IS leaves Iraq? Retrieved from Almonitor
8- Teller, N. (2017, June 9). Hezbollah’s Next War With Israel. Retrieved from eurasiareview
9- Thompson, S. (2017, June 13). Qatar’s crisis is Iran’s opportunity. Retrieved from Juresalem Post
10- Gross , J. A. (2017, June 20). IDF chief says Iranian missiles overhyped, but sent a message. Retrieved from Times of Israel
11- Tabler, A. J. (2017, June 3). The Scramble for Eastern Syria. Retrieved from Foreign Affairs
منابع
- Engdahl, W. (2017, June 14). The Man Behind The Curtain: Israeli Colonel Among ISIS Forces In Iraq. Retrieved from Davidduke: https://davidduke.com/the-man-behind-the-curtain-israeli-colonel-among-isis-forces-in-iraq/
- Gross , J. A. (2017, June 20). IDF chief says Iranian missiles overhyped, but sent a message. Retrieved from Times of Israel: http://www.timesofisrael.com/idf-chief-says-iranian-missile-overhyped-but-sent-a-message/
- Langfan, M. (2017, May 19). The Devil’s Triangle: At-Tanf/Abu Kamal/Ar Rusafah. Retrieved from Arutz Sheva: http://www.israelnationalnews.com/Articles/Article.aspx/20523
- Malik, H. (2017, March 29). What role will Iran-linked militias play once IS leaves Iraq? Retrieved from Almonitor: http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2017/03/pmu-iraq-shiite-militias-iran-syria-golan-israel.html
- Perry, S. (2017, June 14). Iran gaining foothold in the region and nearing Israeli border. Retrieved from Ynetnews: http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4975696,00.html
- Reuters. (2017, 06 10). Syrian army reaches Iraqi border, warns against US interference. Retrieved from Ynetnews: https://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4973836,00.html
- Tabler, A. J. (2017, June 3). The Scramble for Eastern Syria. Retrieved from Foreign Affairs: https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2017-06-03/scramble-eastern-syria
- Teller, N. (2017, June 9). Hezbollah’s Next War With Israel. Retrieved from eurasiareview: http://www.eurasiareview.com/09062017-hezbollahs-next-war-with-israel-oped/
- Thompson, S. (2017, June 13). Qatar’s crisis is Iran’s opportunity. Retrieved from Juresalem Post: http://www.jpost.com/Opinion/Qatars-crisis-is-Irans-opportunity-496757
- خبرگزاری فارس. (1396, 26 خرداد). سرانجام نیروهای عراقی در «مرز سوریه» به نیروهای مقاومت متصل شدند. بازیابی از:
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13960326000735