دشمنی اخوان با صهیونیسم

دکتر صفوت حسین ( تحلیلگر مصری )
مترجم : محمد ماجد نجار
اخوان المسلمین هریهودی را صهیونیست میدانند.این نظریه باعث شده است تا برخی جریانهای لیبرال انتقادهایی به اخوان المسلمین مطرح کنند. این درحالی است که آنها توجیهات خاصی درمقابل این انتقادات بخصوص درمورد نبود تفاوت میان یهودیت و صهیونیسم عنوان میکنند. اخوان المسلمین کشمکش در فلسطین را کشمکش میان یهودیت و اسلام میدانند. ضمن اینکه نوشته های دیگر اخوان المسلمین نشان می دهد که آنها تفاوت میان یهودیت و صهیونیسم قائلند .
پیش از این حسن بنا بنیانگذار اخوان المسلمین در سخنانش در برابر کمیسیون بررسی انگلیسی امریکائی در سال 1946 این را ثابت میکند و می گوید :" دشمنی ما با یهودیان دینی نیست .. ومخالفت ما با مهاجرت یهودیان ( به فلسطین ) بعلت خطرهای سیاسی و اقتصادی آنست و حق اینست که فلسطین همچنان یک کشور عربی بماند .." . اخوان المسلمین ، صهیونیسم را جنبشی سیاسی استعماری می دانند که هدف آن بیرون راندن فلسطینیان واستعمار سرزمینشان و از بین بردن وحدت آنان و برپائی سرزمین یهودی بجای آنست. پس اگر موضعگیری اخوان المسلمین اینچنین روشن و واضح است،چرا آنهاموضعگیری ستیزه جویانه ای درمورد یهودیان مصر درپیش گرفتند تا آنجا که درسال 1948 علیه آنان دست بخشونت زدند؟ پاسخ به این پرسش نیازمند اطلاع درباره وضعیت یهودیان در مصر و موضع آنان درباره جنبش صهیونیسم میباشدتابتوانیم از واقعیت احساسات اخوان المسلمین درباره یهودیان اطلاع یابیم واینکه این موضوع همچنانکه بعضی گمان دارند ، انگیزه ستیزه جویانه دینی نداشته است ضمن اینکه بعضی ممکن است گمان برند که یهودیان از وضعیت ویژه ای تا پیش ازوقوع انقلاب سال 1952در مصر برخوردار بودند و اقتصاد مصر را دردست داشتند.
آمارها نشان میدهدیهودیان در آنزمان 98 درصد بورس مصر در اختیار یهودیان بودو 103 شرکت از مجموع 308 شرکت مصری را یهودیان اداراه میکردند.والبته بطور غیر مستقیم دردیگر شرکتهای مصری نیز دخالت میکردند تا آنجا که آنها برای حفظ موقعیت خود واردعرصه فرهنگی شده و اداره چند روزنامه مصری رابدست گرفتند.اما هدف آنهاازاین اقدام تنها حفظ موقعیت اقتصادی شان نبود بلکه بااینکار باتاسیس شرکتی موسوم به "شرکت آگهی های شرقی " بیشترآگهی های بازرگانی را به انحصار خوددرآوردند. در زمینه سیاسی مصر در آنزمان یک وزیریهودی بنام"یوسف فطاوی"داشت که در سال 1924 وزارت دارایی را بر عهده گرفته بود.همچنین عده ای از شخصیتهای یهودی در دو مجلس نمایندگان و سنای مصر عضوبودند.بایداذعان کرد که این قدرت بیحدو حصر هیچگونه تناسبی با شمار آنها در مصر نداشت . آمارهای رسمی نشان می دهد که شمار یهودیان اینکشوردرسال 1917 پنجاه نه هزار نفربود، در حالیکه درسال 1927 این تعداد به 64 هزار نفرافزایش یافت.امادرسال 1937 این تعداد به 63هزار نفرکاهش یافت و در سال 1947 مجدداًبه 64 هزار تن افزایش یافت که بیشترین شمار یهودیان در آن دوران بحساب می آید . با اینهمه این جمعیت بخش قابل توجهی از جمعیت مصر در آن دوران محسوب نمیشد جمعیت مصر درسال 1947 به 18 ملیون و 967 هزار نفر بود. درعین حال مصر مرکز فعالیتهای صهیونیستی بود از جمله اینکه در سال 1917 نخستین شعبه سازمان صهیونیسم جهانی ، درمصر تأسیس گردید و نام " سازمان صهیونیستهای مصر " را یافت . این تشکیلات چندین شعبه در شهرهای مختلف مصر تأسیس نمود وبه تبلیغ اصول صهیونیسم میان یهودیان مصر پرداخت . از جمله هدفهای این تشکیلات کمک به تشکیل میهن یهودیان در فلسطین بود.شاهد این ادعا استقبال یهودیان مصر از اظهارات بالفور(وزیر خارجه وقت انگلیس )وبرپایی جشنهایی در اسکندریه و طنطا به همین مناسبت بودکه بسیاری ازیهودیان این کشوردرآن شرکت کردند.
درجنگ جهانی دوم فعالیتهای صهیونیستی در مصر بدلیل حضور متفقین دراینکشور گسرش یافت وبیشتر سربازان متفقین درمصر از یهودیانی انتخاب وبه مصر گسیل میشدندکه دارای افکار صهیونیستی بودند و سازمان صهیونیستی مصرازهیچ کوششی برای برقراری ارتباط آنان بایهودیان مصر فروگذار نکرد و طرحهایی برای همکاریهای دو جانبه برای تحقق هدفهای صهیونیستی،به اجرا در آورد.با صدور قطعنامه تقسیم فلسطین در نوامبر 1947 از سوی سازمان ملل ونزدیک شدن تشکیل رژیم صهیونیستی ، رهبران صهیونیست مصر کوشش های زیادی برای جمع آوری پول و ارسال آن به فلسطین کردند ومشارکت یهودیان مصر در این زمینه چنان بالا گرفت که خواستار خروج فوری نیروهای انگلیسی از فلسطین و تسهیل مهاجرت یهودیان مصر و جهان به فلسطین شدند .
اخوان المسلمین که ازخطرحضور یهودیان در مصر و فعالیتهای صهیونیستی آنان آگاهی داشتند.موضعگیری سبوعانه یهودیان مصروپشتیبانی آنان از طرحهای صهیونیستی با تمامی امکانات،اخوان المسلمین را وادار نمود تا موضعی ستیزه جویانه در برابر آنها بگیرد،از جمله اینکه درباره خطر حضور یهودیان در مصر هشدار دادند . مجله " النذیر " با چاپ مجموعه مقالاتی تحت عنوان " خطر یهودیان در مصر" از خطر تسلط یهودیان بر اقتصاد مصر وبخصوص بر طلا و هتلهای بزرگ و املاک و نقش عمده شرکت آگهی های شرقی برای جمع آوری پول و تصمیم گیری خودکامه درباره آگهی های در مصر و پخش این آگهی ها میان روزنامه های هوادار خود،از جمله انگیزه هایی بود که از پشتیبانی روزنامه های مصر از حق اسلامی در فلسطین چون با منافع یهودیان تعارض داشت ،جلوگیری نمود.
اسناد اخوان المسلمین درباره موضعگیری یهودیان ، حقیقت موضعگیری یهودیان مصر را مشخص می سازد. در آن هنگام اخوان المسلمین مصر از یهودیان اینکشورخواست تاهمانند شهروندان مسلمان ومسیحی درباره مسئله فلسطین موضعگیری کنند . صالح عشماوی در مقاله مفصلی که در سال 1938 تحت عنوان" یهودیان مصر و موضعگیری آنان درباره مسئله فلسطین "بااشاره به یهودیان اینکشورکه با در اختیار داشتن ثروتهای کلان در ناز و نعمت زندگی میکردند نوشت:مسلمانان واقباط مصرکه کنفرانسهایی برای پشتیبانی از فلسطین برپا داشتند، در حالیکه یهودیان ازاین اقدامات پشتیبانی نکردند وی افزود :" یک یهودی را به من نشان دهید که در تظاهرات علیه اقدامات جنایتکارانه در فلسطین شرکت و یا اینکه یک یهودی که به مجاهدان عرب در فلسطین کمک کرده باشد. " وی در پایان مقاله خود از یهودیان خواست موضع خود را در پشتیبانی از صهیونیستهای فلسطین تغییر دهند صالح عشماوی تاکید کرده است:"آقایان ما خواستار نفاق و تفرقه افکنی وفریبکاری نیستیم . ما از رهبران مذهبی و غیر مذهبی و عشایر یهودی مصر خواستار اعلام صریح دوری از صهیونیسم هستیم و از آنها درخواست می کنیم وابستگی خود به دیگر اقشار مردم مصر اعلام کنند.وی از آنان خواست این موضعگیری را در روزنامه های یهودی مصر و دیگر روزنامه ها منتشر سازند و این موضعگیری را به اطلاع دولت انگلیس و مرکز جمعیتهای صهیونیستی برسانند و در عین حال دلیلی را برای کمکهای تقدیمی خود به صهیونیسم در فلسطین ارائه کنند تامسئولیت از دوش یهودیان مصر برداشته شود.در غیر اینصورت،ما حق خواهیم داشت که بگوئیم صهیونیستها در جنایتهای انگلیسی ها در فلسطین مشارکت دارند " . وما در برابر انگلیسی ها و یهودیان در مصر و فلسطین مقاومت خواهیم کرد".
این مقاله بروشنی نشان دهنده موضعگیری اخوان المسلمین در برابر یهودیان مصر وعلل اتخاذ چنین موضعی را دارد . در مقاله دیگری که در سال 1954 منتشر گردید ، اخوان المسلمین بر همان موضعگیریهاتأکید کرده واعلام کردند که یهودیان در سراسر جهان عرب باید با عمل ونه تنها با اظهارات از صهیونیسم اعلام نفرت نمایند تا ثابت کنند که آنها صهیونیست نیستند.چون هرچه این بحران گسترش یابد ، اظهاراتی پنهان در میان یهودیان منتشر می گردد که آنها مصری هستند و هیچگونه ارتباطی با صهیونیسم ندارند .
در اواخر سال 1947 " حسن بنا " نامه ای برای خاخام مصر و بزرگان یهود اسرائیل فرستاد که بعلت اهمیت ، متن آن ذکر می گرد: " روز گذشته در روزنامه ( اخبار الیوم ) و روزنامه ( الزمان ) خواندم که دولت مصر اقدامات لازم را برای حمایت از دارائی ها و تجارتخانه و محل سکونت یهودیان اتخاذ کرده است... ومایل هستم در اینجا اشاره نمایم که رابطه شهروندی که میان مردم مصر وجود دارد از اقدامات دولت و حمایتهای پلیس بی نیاز است . ما در برابر یک توطئه بین المللی مستحکمی قرار داریم که صهیونیسم بین المللی کوشش دارد فلسطین را از تنه جهان عرب جدا نماید . و در برابر این احساسات شورانگیز در مصر و دیگر کشورهای عرب ومسلمان دیده می شود باید بصراحت به جنابعالی و اعضای طایفه یهودیان اسرائیلی از شهروندان مصری بگویم که بهترین پشتیبانی که ممکن است حضرتعالی و دیگر شخصیتهای طایفه شما ارائه کنند همانا مشارکت مادی ومعنوی با شهروندان مصری ( مسلمان ومسیحی ) در نبرد ملی برای نجات فلسطین که در پیش گرفته اند وپیش از دست رفتن فرصت به سازمان ملل متحد و آژانس یهودی ودیگر سازمانها و هیئتهای بین المللی و صهیونیستی ذیربط تلگراف بزنید و این موضعگیری را اعلام بدارید وتأکید کنید که اسرائیلی های مصری در مقدمه نبرد برای نجات فلسطین خواهند بود و اینچنین شما به وظیفه قومی خود بطور کامل عمل کرده اید و میهن وتاریخ چنین موضعگیری را فراموش نخواهد کرد.
این نوشته ها بروشنی نشان می دهد که اخوان المسلمین از نقش صهیونیسم در میان یهودیان مصر آگاهی کاملی داشتند و موضعگیری رسمی یهودیان مصر در برابر دعوت اخوان المسلمین برای نجات فلسطین همواره منافقانه بود. در عین حال یهودیان مصر نه تنها به این پیامها پاسخ مثبت ندادند بلکه به گونه ای اقدام کردند که همواره شک وتردید افکار عمومی مصر درباره مواضع آنها نسبت به صهیونیسم را برانگیخت و آنها بجای اعلام وفاداری به میهن خود ، شعار تفرقه میان صهیونیسم بعنوان یک جنبش سیاسی و یهودیت بعنوان دین را مطرح کردند . بعضی از نوشته ها ومقالات اخوان المسلمین که هر یهودی را یک صهیونیست و هر صهیونیست را یک یهودی می داند، باید در چهارچوب فعالیتهای صهیونیستی برای یهودیان مصری بشمار آورد و می توان گفت که اخوان المسلمین به خوبی از تفاوت میان یک یهودی دیندار و یک یهودی صهیونیست آگاه بود اما در عین حال از جنبه عملی نتوانستند به تفاوت میان یک یهودی و یک صهیونیست ، دست یابند واین در موضعگیری یهودیان مصر در پشتیبانی از صهیونیسم به خوبی آشکار است و بنظر می رسد که تصمیم اخوان المسلمین در صهیونیست شمردن هر یهودی در این کشور تحت تأثیر موضعگیری یهودیان مصری قرار گرفته بود در حالیکه نوشته " حسن بنا " بروشنی تفاوت میان یهودیت و صهیونیسم را آشکار می سازد.