سایه گزارش بیکر-هملتون بر اجلاس آیپک

صادق مهدی شکیبایی

تضاد اولویتها میان آمریکا و "اسراییل" در خاورمیانه

ناظران سیاسی این روزها شاید بیش از هر زمان دیگری شاهد تضاد شدید میان برنامه ها و اولویتهای سیاست خارجی رژیم اشغالگر قدس و ایالات متحده آمریکا خاصه در منطقه خاورمیانه هستند.

ریشه این "تضاد اولویت" برای اولین بار پس از شکست اسراییل در جنگ 33 روزه لبنان در سال 2006 آشکار شد. تضادی که گزارش کمیسیون بیکر- همیلتون با توصیه های راهبردی 79 صفحه ای خود در رابطه با اینده برنامه های آمریکا برای خروج از بن بست پیش آمده در عراق بر ان مهر تایید زد. براساس تحلیل بسیاری از ناظران سیاسی  گزارش بیکر-همیلتون  بیان نارضایتی عمومی ای بود که از مدتها قبل هم در درون هیات حاکمه و هم در میان شهروندان آمریکا نسبت به سیاست ایدئولوژیک ،یکجانبه، ماجراجویانه وجنگ طلبانۀ نومحافظه کاران به رهبری جرج بوش به نفع اسراییل هویدا شده بود.

براساس استراتژی نومحافظه کاران آمریکایی سیاست خاورمیانه ای اسراییل بر سیاست های خاورمیانه ای آمریکا ارجح بود و در اجرای هر طرح کوتاه و بلندمدتی در این منطقه تامین امنیت اسراییل می بایست برمنافع شهروندان آمریکایی اولویت می داشت. 

وضعیت وخیم عراق و نگرانی از تکامل این وضع بر آینده ، سقوط اعتبار بین المللی آمریکا و نارضاتی افکار عمومی داخل و خارجی از سیاست های جنگ سالارانه جرج بوش و تیم نو محافظه کار او در نهایت کنگره این کشور متشکل از بزرگان دو جریان عمده دمکرات و جمهوریخواه را واداشت تا با گماشتن گروه مطالعات عراق (بیکر همیلتون) یک ارزیابی جدیدی  در حوزه های سیاسی، امنیتی ، اقتصادی و پشتیبانی جهانی به عمل آورند.

این ارزیابی که در واقع تدوین استراتژی جدید آمریکا خصوصا در منطقه خاورمیانه برای آینده بود تاکید داشت که ایالات متحده آمریکا بر شکست و عدم موفقیت در پیشبرد استراتژی کاخ سفید واقف بوده و دلیل اصلی این شکست را ترجیح منافع اسراییل بر منافع شهروندان آمریکایی می داند.

در بند بند توصیه های گزارش کمیسیون بیکر-همیلتون یافتن راهی نو برای خروج از مخمصه عراق و خاورمیانه و بازسازی اعتبار آمریکا در افکار عمومی جهان به مسئولان وقت کاخ سفید گوشزد شده است.

مهمترین و اساسی ترین محور توصیه های این کمیسیون 10 نفره مربوط به موضوع فلسطین و نحوه تعامل با اسراییل در بحث مربوط به روند صلح است.

گزارش یاد شده موضوع مناقشات فلسطین- اسرائیل را نیز به مثابه مشکل مرکزی بحران خاورمیانه تلقی میکند و دولت آمریکا را فرا میخواند در این مورد به تعهد خود برای مرتفع کردن اختلافات میان دولت های عرب و اسرائیل عمل کند و روند مذاکرات صلح را برای ایجاد یک دولت مستقل فلسطینی در کنار اسرائیل تسریع کند.

این گزارش در اوایل نیمه دوم سال 2006 منتشر شد و چند ماه پس از آن باعث شد جای جمهوریخواهان نومحافظه کار با دمکراتها درکاخ سفید در انتخابات ریاست جمهوری عوض شود.

بن مایه توصیه های بیکر همیلتون بر تغییر اولویت های سیاست خارجی آمریکا بااسراییل در موضوعات خاورمیانه اشاره داشت. توصیه های این کمیسیون که بعدها به استراتژی دولت دمکرات باراک اوباما تبدیل شد بر مدارا در پرونده های خاورمیانه تاکید داشت حال آنکه حکومت اسراییل به سبب شکست مفتضحانه ای که در جنگ 33 روزه ، گزارش 16 نهاد اطلاعاتی آمریکا در مورد صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران و بعدها شکست در جنگ 22 روزه  متحمل شده بود، اولویت خاورمیانه ای خود را بر"جنگ" استوار کرده بود. تااز این طریق آبروی از دست رفته را بازگرداند.

این تضاد در اولویتها این روزها در بحث هایی  چون شهرک سازی، تشکیل دولت مستقل فلسطینی ، ارتباط آمریکا با جریانهای اسلامگرا در تونس، مصر و... (پس از وقوع بیداری اسلامی) گزارش دوباره نهادهای اطلاعاتی آمریکا در باره صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران، پرونده سوریه (آمریکا از طریق قطر و و عربستان خواستار مذاکرات سیاسی است اما اسراییل خواستار براندازی نظام سوریه ) نمود بیشتری یافته است.

در حالی که آمریکایی ها به دلیل مشکلات عدیده خود در منطقه و جهان (بحران اقتصادی و تقویت رقبای استراتژیک ) گزینه سیاسی را خاصه در پرونده خاورمیانه دنبال و تاکید می کنند، اسراییلی ها دقیقا در نقطه مقابل واشنگتن  اولویت خود را مسایل امنیتی و نظامی تعریف کرده اند و تلاش دارند با براه انداختن جنگی جدید به اصلاح صحنه بازی را برهم زنند تا وضعیت جدیدی برای برون رفت خود از این بن بست استراتژیک خلق نمایند.

باید دید آیا شهروندان آمریکایی با توجه به ظهور پدیدهای کم نظیری چون جنبش تسخیر وال استریت و جنبش تسخیر آیپک (آیپک به کمیته روابط عمومی اسراییل و آمریکا اطلاق می شود که بزرگترینلابی فشار صهیونیستی در آمریکا است) بازهم حاضرند هزینه های حماقت اسراییل را از جیب پرداخت کنند؟

به نظر اینگونه نمی رسد چه اینکه مواضع اخیر معترضان آمریکایی به اجلاس سالانه آیپک در واشنگتن به همراه مواضع محتاط باراک اوباما در قضایای چون ایران و سوریه نشان داد دست کم تا انتخابات آینده ریاست جمهوری این کشور ،مطالبات داخلی مردم آمریکا بر سیاست های ماجراجویانه خارجی کاخ سفید نشینان چربش خواهد داشت. ضمن آنکه تغییرات در نوع نگاه دولت واشنگتن نسبت به تحولات آینده در افغانستان (موضوع خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان) و عقب نشینی در قبال تحولات سوریه نشانگر ان است که همچنان اولویتهای سیاست خارجی آمریکا نسبت به اولویتهای سیاست خارجی رژیم تل آویو تفاوت فاحشی دارد. دمکراتها مترصد خروج افراطیون لیکودی از کابینه اسراییل و ورود باصطلاح میانه روهای کادیما یا کار به کابینه صهیونیستی هستند.

ضمن آنکه به طور سنتی و تاریخی هرگاه جمهوریخواهان (بازها  - جنگ سالاران) در آمریکا زمام امور را در دست داشتند در اسراییل نیز لیکودیها و سایر احزاب افراطی موفق به قبضه قدرت می شدند و هرگاه دمکراتها (کبوترها) برکاخ سفید مستولی می گشتند دراسراییل نیز احزاب چپی چون "کار" قدرت را قبضه می کردند. این در حالی است که در شرایط کنونی چنین معادله سنتی در روابط اسراییل و آمریکا حاکم نیست و همین امر بر تضادها میان کاخ سفید و رژیم تل اویو افزوده است.