نقشه راه جدید ناتو پس از اجلاس لیسبون

لیسبون پایتخت پرتغال روزهای جمعه و شنبه (امروز) شاهد برگزاری اجلاس سران عضو پیمان ناتو است. گزارشها و تحلیلهای جاری اشاره دارد به اینکه اجلاس لیسبون نقطه عطف و سرنوشت سازی را در مسیر تحول و پیشرفت ناتو تشکیل خواهد داد.

اهمیت و دستور کار این اجلاس چیست؟ پیامدهای نتایج مورد انتظار این اجلاس بر آینده نقش پیمان ناتو در دو صحنه منطقه یی و بین المللی چگونه است؟

دستور کار اجلاس لیسبون :

پیش بینی می شود اجلاس جاری ناتو به بررسی تعدادی از پرونده های دارای اهمیت و مرتبط با سرنوشت پیمان ناتو بپردازد که مهمترین این پرونده ها به شرح زیر است:

• پرونده مفهوم استراتژیک : اطلاعات درز رفته می گوید دبیرکل ناتو ژنرال فوگ راسموسن اقدام به تهیه شماری پیش نویس دررابطه با طرح کاری این پیمان براساس اهداف مفهوم استراتژی جدید آن کرده است.  علاوه برآن گروهی از کارشناسان به رهبری مادلین آلبرایت وزیرامورخارجه اسبق آمریکا گزارشی را برای استناد طرح راسموسن تهیه کرده اند. تاجاییکه گزارش شده همسویی بین گزارش البرایت و محتوای پیش نویس راسموسن نزدیک به 98 درصد است و تنها در دو درصد با یکدیگر اختلاف دارند که این دو درصد نیز قرار است در طول برگزاری اجلاس لیسبون مورد بررسی قرار گیرند.

پیمان ناتو از سال 1992 تا پیش از برگزاری اجلاس لیسبون بر مفهوم استراتژی ای استوار بود که براساس اعتبارات فرضیه دفاع از سرزمین دولتهای عضو بنا نهاده شده بود. لیکن براساس اعتبارات مفهوم جدید آنچه که باید تغییر کند مفهوم دفاع از سرزمین نیست بلکه تازه های جدیدی نیز به آن اضافه شده است که در پاسخ به این پرسشها نهفته است : اینکه دفاع از سرزمین چگونه باید صورت گیرد؟ براساس گزارش آلبرایت و طرح راسموسن این دفاع ابید جلوگیری کند از تهدیدات جدید: تروریسم، دولتهای سرکش و خارج قانون ، سلاح های کشتار جمعی . معنای این طرح ان است که پیمان ناتو باید برای توسعه چارچوبهای عملیاتی خود تلاش نماید تاجاییکه هرگونه تروریسم، هرکشور باصطلاح سرکش و هر دولتی که در تلاش برای دستیابی به سلاح کشتار جمعی است  را در هرزمان و هر نقطه یی از جهان مورد هدف قرار دهد.

• پرونده افغانستان : حامد کرزای رییس جمهور افغانستان امروز شنبه در جریان نشست سران ناتو  این پیمان را مورد خطاب قرار خواهد داد اما نه به خاطر کمک به افغانستان بلکه درخواست برای تحویل مسئولیتها به نیروهای افغانی تا سال 2014 . علاوه بران اطلاعات درز رفته میگوید اجلاس لیسبون در مورد نقش آینده پیمان ناتو در افغانستان نیز تصمیم گیری خواهد کرد.
• پرونده روسیه: گزارشها حاکی از ان است که دیمیتری مدودف رییس جمهور روسیه در اجلاس لیسبون مشارکت می کند زیرا شورای ناتو- روسیه قرار است نشستی رادر حاشیه اجلاس یادشده برگزار کند.  شورای ناتو – روسیه که در سال 2002 و در پی مشارکت بین طرفین تشکیل شده جوانب مربوط به موضوع سیستم سپر موشکی را مورد بررسی قرار خواهد داد. برخی پیش بینی ها اشاره دارد به اینکه روسیه با اصل " همکاری با ناتو در بحث سپر موشکی و اعزام نیروهای روسیه به افغانستان " موافق است.
• پرونده سیستم سپر موشکی: گزارشها می گوید موضوع سیستم سپر موشکی اخیرا شاهد اختلافات فزاینده ای میان آمریکا و اتحادیه اروپا بوده است. به گونه یی که اروپاییان همچنان به درخواست خود مبنی بر ضرورت ایجاد سیستم سپر موشکی تحت نظارت پیمان ناتو به عنوان نهاد رسمی ناظر برهمکاری آمریکا و اروپا در امور دفاع از اروپا  اصرار دارند و در آن سو نیر آمریکاییها با ان مخالفت می کنند و خواستار این موضوع هستند که اروپا ضرورتا باید از سیستم سپر موشکی پذیرایی کند البته با التزام به عدم دخالت ناتو در هرآنچه که متعلق به این سیستم باشد. ضمن آنکه روسها نیز تهدید کرده اند که سیستم موشکی خود را در طول مرزهای روسیه و اروپا مستقر خواهند کرد. در حال حاضر به نظر می رسد که واشنگتن بیش از هر زمان دیگری موافق با ایجاد سپر موشکی تحت نظارت پیمان ناتو باشد. علاوه بر آن   این احتمال نیز وجود دارد که روسیه همکاری با ناتو را از طریق شورای ناتو- روسیه بپذیرد.

به رغم  داده های مربوط به جلسات سابق نشست ناتو، که همواره با اختلافات و تفاوت در دیدگاه ها همراه بود ، نشست جاری لیسبون – آنگونه که روشن است – ممکن است خود را درگیر اختلافات نکند، و در نتیجه، انتظار می رود دستور کار اجلاس لیسبون به شرح زیر به تصویب برسد:  

* پس از اجلاس لیسبون : نقشه راه جدید ناتو

موافقت و تصویب بندهای دستورکار اجلاس کنونی ناتو به احتمال زیاد به وقوع شماری از تحولات جدید و در عین حال بسیار پراهمیت بر سرنوشت نظام بین المللی معاصر منجر خواهد شد. معنای این تحولات جدید چیست؟:

-         توسعه میدان مانور پیمان ناتو به گونه یی که نیروهای ناتو و نیروهای آمریکایی در چارچوب یک نهادی کار خواهند کرد که به آنان اجازه می دهد سایر کشورهای جهان را مورد هدف خود قرار دهند.

-         توسعه ارتباط بین نیروهای ناتو و نیروهای امریکایی به گونه یی که هریک از ستادهای فرماندهی منطقه یی آمریکا همزمان مقر فرماندهی پیمان ناتو نیز محسوب خواهند شد.

-         یکپارچگی مفهوم تهدیدات، به گونه یی که براساس مفهوم جدید هرچیزی که خطری برای آمریکا محسوب شود همزمان خطری برای کشورهای عضو ناتو نیز محسوب می شود به این معنی که : دشمن یکی و قضیه هم یکی .

-         ادغام قواعد درگیری تایید شده توسط ناتو در قواعد درگیری تایید شده توسط نیروهای آمریکایی

علاوه برآن ملاحظه می کنیم که تعریف مخاطراتی که ناتو را تهدید می کند شامل تروریسم، دولتهای سرکش و سلاح های کشتار جمعی تعریفی است که تماما منطبق و منسجم با تعریف شورای امنیت ملی آمریکا از مخاطراتی که پروژه هیمنه آمریکا را تهدید می کند. به بیانی ساده تر پیمان ناتو باید پایبند به بندها و دستورکارهای زیر باشد:

• جنگ با تروریسم، براساس مفهوم آمریکایی که مطابقت می کند با مفهوم اسراییلی که تروریسم را در نیروهای عربی و اسلامی ضد صهیونیستی منحصر می کند.
• جنگ با دولتهای خارج قانون، براساس مفهوم آمریکایی که دولتهای خارج از قانون را منحصر کرده است به سوریه، کره شمالی، ایران، ونزوئلا، کوبا، سودان، زیمبابوه  و... چه بسا به این لیست در اینده اسامی دیگری نیز اضافه شود خصوصا براساس این اصل که هرکه مخالف هیمنه آمریکا برجهان باشد جزو دولتهای خارج از قانون و سرکش است.      
• مقابله با سلاح های کشتار جمعی براساس تعریف آمریکایی که اسراییل را از این جریان مستثنی می داند و از هند و پاکستان چشم پوشی می نماید اما همزمان ایران را به خاطر همین مسئله تحت فشار قرار می دهد.   

به رغم افراط تجاوزکارانه ای که مفهوم استراتژی جدید ناتو را شامل می شود آنچه که بیشترین خطر را دارد در اطلاعات امنیتی دروغینی است که توسط سرویسهای اطلاعاتی کشورهای عضو ناتو تهیه شده است. خصوصا توسط سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) ،  سازمان اطلاعات فرانسه، انگلیس و کانادا که در چارچوب یک مشارکت اطلاعاتی با سازمان جاسوسی اسراییل (موساد) همکاری می کنند. به عبارتی دیگر سناریوی " اطلاعات گمراه کننده" حوادث زیادی رااز این دست بر جهان شاهد خواهد کرد و این بار تنها به گمراه کردن کاخ سفید و پنتاگون منحصر نخواهد شد بلکه فرماندهی پیمان ناتو را نیز در برمی گیرد و به پنتاگون اجازه اعزام نیروهای آمریکایی بیشتر در کنار نیروهای ناتو را خواهد داد.

ترجمه : مهدی شکیبایی