"چتری" برای ماجراجویی های جدید (تحلیلی برطرح ایران هراسی کلینتون)

مهدی شکیبائی *

وزیرخارجه آمریکا گفته است واشنگتن طرحی را در دستور کار دارد که امکان ایجاد "چتر دفاعی" برای حمایت از متحدان خود در خاورمیانه در برابر ایران را بررسی می کند. وی مدعی شد واشنگتن همه توان خود را برای ممانعت از دستیابی ایران به توان هسته ای به کار خواهد گرفت... اما چنانچه آمریکا موفق به این کار نشود، گزینه پیش روی کاخ سفید بی شک استقرار توانمندیهای هسته ای آمریکا در منطقه برای حمایت از همپیمانان این کشور و همچنین حمایت از منافع حیاتی آنان در منطقه خواهد بود.
«هیلاری کلینتون» با طرح این موضوع، بازگشتی طوفانی به عرصه سیاست پس از سه هفته غیبت معنادار داشت؛ غیبتی که گفته می شد به دلیل شکستگی آرنج دست راست او به هنگام گذر از گاراژ وزارت خارجه آمریکا بوده است.
طرح پیشنهادی کلینتون که بدون شک حاصل ماه ها تحرکات دیپلماتیک مقامهای آمریکایی و اسرائیلی و بعضاً عربی است و با ماهیت رفتاری دمکراتها سازگاری دارد، به یک نکته بسیارکلیدی اشاره می کند؛ اینکه «واشنگتن خود را برای مرحله جدیدی از واقعیتها آماده می کند.»
این واقعیت جدید چیست؟
«پذیرش ایران هسته ای و همزیستی با این کشور در آینده» در موازات برنامه ها و هدفهای کلان واشنگتن در منطقه، واقعیت جدیدی است که آمریکایی ها خود را برای تعامل با آن (هرچند ناخواسته) آماده می کنند. اما برای این تعامل باید مؤلفه ها و ابزارهایی تدارک دید که به اختلال در موازنه قوا به ضرر آمریکا و اسرائیل در منطقه منجر نشود، چه اینکه نفس اعتراف به ایران هسته ای، به تغییر موازنه قوا به نفع جمهوری اسلامی ایران و کشورهای منطقه در برابر متحد اصلی واشنگتن یعنی تل آویو خواهد انجامید. براین اساس، استقرار و یا ایجاد «چتر حمایتی هسته ای» در خلیج فارس و یا هرنقطه دیگری از خاورمیانه توسط آمریکا، عامل مهمی در حفظ موقعیت آمریکا و اسرائیل در منطقه خواهد بود.

طرح پیشنهادی کلینتون که حسب اتفاق با محور «ایران هراسی» با وجود محتوای درونی اش (همزیستی با ایران هسته ای) دنبال می شود، برای تحقق چند هدف منطقه ای و یک هدف کلان جهانی صورت می گیرد.
در بخش هدفهای منطقه ای، این طرح از زاویه ای دیگر زمینه های نزدیکی کشورهای عربی به اسرائیل را در چارچوب طرح عادی سازی روابط این رژیم با کشورهای عربی، هموار خواهد کرد. ضمن اینکه با تبلیغات در پروسه ایران هراسی و اجبار کشورهای منطقه به پذیرش طرح چتر حمایتی، به خودی خود موضوع گسترش پایگاه های نظامی آمریکا در منطقه را تقویت خواهد کرد. علاوه برآن این اقدام واشنگتن، به شکل زیرکانه موقعیت اعراب در منطقه را در نزاع عربی- اسرائیلی تضعیف خواهد نمود. این طرح به واشنگتن این امکان را خواهد داد که خاورمیانه را تحت سیطره نظامی آمریکا قرار دهد و این منطقه را به «تابو»یی برای ورود سایر قدرتهای بین المللی نظیر روسیه، چین و اتحادیه اروپا تبدیل نماید. پذیرش این طرح توسط کشورهای منطقه بی شک توافقنامه های دو یا چند جانبه امنیتی نظیر آنچه در عراق (توافقنامه امنیتی بغداد- واشنگتن) و یا اروپا از طریق پیمان ناتو صورت گرفت، را به دنبال خواهد داشت. این توافقنامه یقیناً به مسابقه تسلیحاتی در منطقه دامن خواهد زد و به فروش مقادیر زیادی از تجهیزات تسلیحاتی آمریکا به کشورهای حاشیه خلیج فارس منجر می شود.
بی شک، طرح کلینتون اقدامی است که قادر به مقابله و یا از بین بردن به اصطلاح خطر هسته ای ایران نخواهد شد، چه اینکه اگر قراربود از طریق اقدام نظامی با ایران تعامل شود، نیازی به راهکار جدید نبود؛ بلکه این طرح می کوشد تجهیزات غیرمتعارف (کلاسیک) اعراب را جایگزین تجهیزات سنتی آن هم در سطح کنترل شده به نسبت توان اسرائیل کند. نتیجه این تجارت، رونق صنایع نظامی آمریکاست. ضمن آنکه دولتهای حاشیه خلیج فارس و خاورمیانه را به تأمین هزینه سرسام آور پایگاه های نظامی آمریکا در منطقه وادار خواهد کرد. در مقابل به اصطلاح این خدمت واشنگتن به کشورهای عربی، سران این کشورها باید خود را برای ورود به روابط ویژه و امضای توافقنامه های استراتژیک آماده کنند. توافقنامه هایی که نوک پیکان آن متوجه روسیه و چین خواهد بود و از همین نقطه هدفهای بین المللی و جهانی واشنگتن از طرح جدید وزیر خارجه آمریکا آغاز می شود. به بیانی ساده تر، کشورهای منطقه خاورمیانه براساس طرح کلینتون باید هزینه پروژه جدید آمریکا برای بازگرداندن این کشور به قدرت اول دنیا را تأمین کنند.
پرسشی که در اینجا مطرح می شود اینکه طرح جدید کلینتون چه ارتباطی با خطوط کلی سیاستهای آمریکا برای سلطه بر نظام بین الملل دارد؟
بی شک راه اندازی جنگ سرد جدید در خلیج فارس و خاورمیانه، به واشنگتن امکان می دهد این جنگ را به جنگ سرد در دریای پاسفیک علیه چین و در مرکز و شرق اروپا علیه روسیه ارتباط دهد. موضوعی که زمینه ها برای آغاز جنگ سرد جهانی جدیدی را فراهم می کند؛ همان جنگی که دمکراتهای آمریکا قصد دارند از آن به عنوان پوششی جهت ایجاد تغییر نقشه «جغرافیای سیاسی جهان» استفاده کنند. برای ایجاد چنین تغییری در چنین مقیاسی از مساحت جهان، واشنگتن نیاز دارد کشورهای خاورمیانه را در درگیریهای بین المللی و منطقه ای آینده علیه چین و روسیه در کنار خود ببیند. از این رو، بویژه سران کشورهای عربی همپیمان آمریکا در منطقه با طرح پیشنهادی کلینتون به نوعی دچار سردرگمی در اتخاذ رویکرد و حتی راهبردهای آینده شده اند. اگر بپذیرند، خود را در سلطه سیاسی، نظامی، اقتصادی و امنیتی آمریکا قرار داده اند و اگر نپذیرند چه بسا با تهدید به کودتا علیه نظامهای خود روبه رو خواهند شد.
از این رو، در طرح امنیتی جدید کلینتون موسوم به چتر حمایتی، اعراب با استفاده از پروسه «ایران هراسی» به ابزاری برای تحقق هدفهای منطقه ای و جهانی آمریکا تبدیل خواهند شد، بدون آنکه دغدغه های امنیتی آنان در منطقه مورد توجه واشنگتن قرار گیرد. هدفهایی که «توماس فریدمن» تحلیلگر برجسته آمریکایی تعبیر دیگری از آن دارد. فریدمن معتقد است راهبرد که در گذشته آمریکا در غرب اروپا و ترکیه در خلال جنگ سرد در پیش گرفت و به سیطره اقتصادی، سیاسی، نظامی و امنیتی این کشور بر اروپایی ها منجر شد، اینک در بسته بندی جدید و تعدیل شده ای برای سیطره بر خلیج فارس و خاورمیانه به کار گرفته شده است. 

*نقل از روزنامه قدس