انتظاری که جهان اسلام از اوباما دارد؟
مهدی شکیبایی
باراک اوباما چهل و چهارمین رئیس جمهور آمریکا پنجشنبه هفته جاری با سفر به مصر در سخنانی طرح جدید خود را برای آنچه تیم همفکر او در کاخ سفید «تعامل جدید با جهان اسلام» نامیده اند، اعلام می کند.
اوباما قصد دارد طرح عادی سازی روابط اسرائیل با 57 کشور اسلامی که بازاریابی آن به عبدا... دوم شاه اردن واگذار شده بود، در قالب گفتمان جدید با افکار عمومی جهان اسلام مطرح کند.
هرچند افکار عمومی دنیای اسلام پیش از ایراد سخن رئیس جمهوری آمریکا میان «محتوا»ی این گفتمان با «شکل» ظاهری آن به خوبی تمایز قایل شده است، اما توضیح چند نکته اساسی که مطالبات جهان اسلام از اوباما محسوب می شود، برای جامعه اسلامی ضروری است.
نخست، انتخاب کشور مصر به عنوان محل ایراد سخن وی، افکار عمومی جهان اسلام را با این پرسش روبرو می کند که طرح گفتمان اوباما با جهان اسلام چرا باید ازدریچه محدود عادی سازی روابط با اسراییل صورت گیرد؟ آیا این نگاه محدود قالب مطلوبی برای گفتگو با مسلمانان جهان است؟
دوم، اگر مخاطب سخنان رئیس جمهور آمریکا ملتهای مسلمان است، این ملتها بویژه افکار عمومی عربی هنوز پرونده جنایات اسرائیل درغزه را در اذهان خود نبسته اند و انتظار دارند آمریکا از جهان اسلام و عرب به دلیل ارتکاب این جنایت از سوی اسرائیل در یک منطقه عرب و مسلمان نشین عذرخواهی کرده و آن را محکوم نماید. اوباما چه پاسخ قانع کننده ای در خصوص تناقض سیاست خارجی آمریکا در بحث حقوق بشر نسبت به موضوع غزه و اسرائیل دارد؟
سوم، در دوره ریاست جمهوری جرج بوش، آمریکا جهان اسلام را با القاب زشتی مورد خطاب قرار داد و بر ضرورت برخورد با دنیای اسلام تأکید کرد.
استفاده از جمله «مسلمانان را باید با گلوله آدم کرد» توصیف سخیفی است که سیاستهای خارجی آمریکا در قبال جهان اسلام را تحت الشعاع قرار داده است. رئیس جمهور جدید چه تغییری را برای از بین بردن این نگرش اندیشیده است؟
چهارم، پروژه دمکراسی سازی ادعایی بوش که به طرح اغتشاشاتی همچون لبنان و فلسطین منجر شد از دید رئیس جمهور جدید آمریکا چه جایگاهی دارد؟
تجربه چند سال اخیر تحولات منطقه و جهان اسلام نشان می دهد همان گونه که جمهوریخواهان آمریکا با اقدام نظامی نتوانستند دمکراسی سازی کنند بی تردید با تزریق پولهای هنگفت در بدنه جریانهای همسو(مانند تأمین مالی جریان 14 مارس در انتخابات آینده لبنان) نیز نمی توان به دمکراسی سازی مطلوب نظر غرب در دنیای اسلام رسید.
پنجم؛ ایده خاورمیانه عاری از سلاح و مسابقه تسلیحاتی اسراییل در خاورمیانه. رییس جمهوری جدید آمریکا در حالی ایده خاورمیانه عاری از سلاح را در مبارزات انتخاباتی اش مطرح کرده است که رژیم صهیونیستی اخیرا با عقد قرار داد میلیاردی تسلیحاتی با هند علنا در مخالفت با این ایده حرکت کرده است. بدتر آنکه دولت اوباما در قبال این حرکت هیچ واکنشی نشان نمی دهد بلکه همزمان طرح ممانعت از دستیابی ایران به دانش هسته ای را با پوشش این ادعا که ایران به دنبال مسابقه تسلیحاتی است دنبال می کند.
ششم، بسیاری از تحلیلگران معتقدند، شکست آمریکا در عراق، افغانستان و لبنان به معنای تثبیت جبهه مقاومت به رهبری ایران در خاورمیانه است، اما واشنگتن با طرح موضوع «ایران هراسی» در نزد اعراب برای جلوگیری از معرفی قدرت سازندگی ایران در خاورمیانه تلاش می کند. اکنون به نظر می رسد، باراک اوباما در مصر باید مواضع شفاف خود را در قبال این موضوع نیز تشریح کند.
* تحلیلگر مسائل خاورمیانه
نقل از روزنامه قدس