جنگ داخلی در لبنان به ضرر مسیحیان و اروپاییان است
مجتبی باجلان؛ عماد نجار:خبرگزاری قدس (قدسنا) با هدف تبیین زوایای پنهان تحولات اخیر فلسطین و لبنان میزگردی با صاحبنظران عرصه تحولات خاورمیانه برگزار کرد تا به این وسیله چشم اندازی روشن از تحولات در فلسطین و لبنان پیش روی مخاطبان خود قرار دهد.
بحران در لبنان به دلیل حضورعوامل خارجی در این کشور و همچنین تنوع قومیتی ان همواره برای بسیاری از مخاطبان دارای ابهاماتی است که مانع از آن می شود که بتوان تحلیلی شفاف از آینده تحولات این کشور ارائه نمود. آنچه امروز ناظران سیاسی را نسبت به تحولات لبنان نگران می کند زمزمه هایی است مبنی بر اینکه این کشور از یک سو به سمت جنگ داخلی پیش می رود و از دیگر سو ممکن است هدف یک حمله خارجی مجدد قرار گیرد. در این میزگرد امکان وقوع جنگ داخلی در لبنان و یا حمله به این کشور مورد بررسی قرار گرفته و همچنین هواداران و مخالفان جنگ داخلی لبنان معرفی شده اند. در حوزه فلسطین نیز کارشناسان عوامل و دلایل تشدید بحران نظامی ، سیاسی و اقتصادی نوار غزه و آینده حماس را مورد ارزیابی قرار داده اند و راهکارهای پیش روی حماس را نیز یاد‌آورد شده اند.کارشناس ارشد این میزگرد جناب آقای دکتر عباس خامه یار معاون پژوهشی بنیاد شهید و امور ایثارگران و کارشناس مسایل فلسطین و لبنان است که با حوصله زیاد به تمامی مباحثات حاضران در نسشست پاسخ گفته است.در این نشست همچنین مهدی شکیبائی مدیر خبر و سردبیر خبرگزاری قدس به همراه احمد رضا روح الله زاد دبیر کمیسیون سیاسی جمعیت دفاع از ملت فلسطین نیز حضور داشتند. متن پاسخ ها در پی می آید:
پرسش: جناب آقای خامه یار تحولات جدید در لبنان آنقدر سریع اتفاق می افتد که بسیاری از مردم از تحلیل آنچه در لبنان در جریان است عاجز می شوند چنانچه ممکن است تصویری روشن از بافت قومیتی لبنان، ویژگیهای سیاسی و ترکیبی از بازیگران خارجی در تحولات این کشور را برای مخاطبین ما ارائه بفرمایید و اصولا از دید شما چه کسانی از وقوع جنگ در لبنان سود می برند و چه کسانی متضرر می شوند:
به زعم امریکایی ها حزب الله لبنان مجری سیاستهای ایران است ؛ حزب الله در اقدامی بی سابقه در جنگی که اسراییل به راه انداخت پیروزمند، بیرون آمدند و به گونه ای این پیروزی بزرگ بود که جنگ شیعه و سنی در عراق را تحت الشعاع قرار داد. زیبایی های این جنگ، مقاومتها، وحدت جهان اسلام، موضع گیریهایی که اهل سنت و اخوان المسلمین و گروههای مختلف عربی و اسلامی داشتند بی سابقه بود. زمانی که رهبر اخوان المسلمین اقای (محمد مهدی)عاکف می آید و با صدای بلند اعلام می کند که من سرباز کوچک سید حسن نصر الله هستم با اون جایگاهی که عاکف دارد بنابراین موضوع مهمی اتفاق افتاده است و یا مسابقات ورزشی که در فلسطین تحت عنوان "هیهات من الذله" (شعار همیشگی سید حسن نصرالله) برگزار می شود ، تظاهرات میلیونی که در شمال افریقا برگزار می شود به خصوص در مغرب و همه یک شعار سر می دهند و ان اینکه "کلنا مغامرون" همه ی ما ماجراجو هستیم . اینها پاسخی به عربستان است به هر حال همه ی اینها نشان دهنده ی قدرت حزب الله در بازگرداندن عزت مسلمانان خصوصا اعراب است که در طی سالهای گذشته به بدترین شکل این عزت را از دست داده بودند. با چنین وضعی لبنانیهای پیروز شدند و خوب این پیروزی برای اسرائیل دردناک است و باید به نحوی جبران شود . لذا در بحث های نظامی که شکست برای انها حاصل شد به دنبال ان هستند که در بحث سیاسی جبران کنند . بنابراین تمامی بحران موجود در لبنان به خاطر اسرائیل است و حوادث لبنان را دقیقا باید از این منظر دید . این بحران سیاسی ترکیب جغرافیای جمعیتی لبنان را کاملا بر هم زد و متحول کرد و ما در مقابل یک ساختار جدید طائفه ای و جمعیتی و جغرافیایی در لبنان هستیم که قطعا در صورت بروز جنگ آحتمالی در آینده این ساختار و ترکیب تاثیر گذار خواهد بود. ما اگر یک نگاهی به وضع شیعیان بیندازیم در همه ی مناطق چیزی که مسلم است این است که در تاریخ 50 ساله ی گذشته چنین همگرایی بین شیعیان وجود نداشته است. یک همبستگی بی سابقه و بی مانندی است. سید(حسن نصرالله ) امام خمینی سال 57 لبنانی های شیعه محسوب می شود. هستی و نیستی لبنانیهای شیعه به سید وابسته است باز سازی های که در این یکی دوسال صورت گرفته بی نظیر است که قدرت مدیریتی بالای حزب الله را نشان می دهد . این شرایط بعد از ترور شهید عماد مغنیه افزایش پیدا کرد. با توجه به اینکه می گفتند حزب الله دارای دوستون است یک ستون نهان که نصر الله است و یک ستون پنهان که عماد مغنیه بود. علیرغم ترور این ستون ولی بقدری این مباحث برکات داشته است که هم حوزه نظامی حزب الله را و هم مقاومت را و هم مردم را محکم و استوار کرده است . امادگی حزب الله در یکسال گذشته قطعا بیش از مجموعه ی امادگی هایی است که در ده سال گذشته داشت و به هر جهت یک قدرت برتری در خاورمیانه است و یک قدرت برتری در منطقه است و مدیریت بالای حزب الله را نشان می دهد . با چنین وضعیتی انها اماده ی مقاومت هستند. در بخش مسیحی نشین شکنندگی که پیدا کردند باز بی سابقه بود . گروههای مختلف شیوه های مختلف را در پیش گرفتند درگیری درون مسیحی همه بعدی است. در حالی که مرجعیت مسیحی ها در قرنهای گذشته جایگاه خود را از دست داده بود و مرجعیت دینی کاملا متزلزل شده بود اما در جریان جنگ 33 روزه هیچ اسیبی به مسیحیت نرسید و حتی یک اجر هم از خانه های مسیحیها جابه جا نشد. 120 هزار مسیحی به تعبیر اقای (نصرالله) صفیر لبنان را ترک کردند و چنین جنگی اگر تکرار شود و اگر طرف جنگ مسیحی ها باشند طبیعتا این امار بالا می رود و این یک فاجعه است برای مسیحی ها ی خاورمیانه و سرنوشت کرسی ریاست جمهوری برای اولین باردر تاریخ لبنان به دست شیعیان و سنی ها می افتد و این باز فاجعه ای است برای مسیحی ها . از منظر انها اگر انتخابات ریاست جمهوری با دو سوم انجام نشود مسیحی ها ضعیف خواهند بود. اگر دو دولت ایجاد شود مسیحی ها قربانیهای اصلی این جریان هستند . اختلاف گروههای مسیحی 14 مارس باز یک اختلاف جدی محسوب می شود از طرف جعجع و جمیل . در واقع اسیب پذیرترین طائفه در لبنان الان مسیحی ها هستند.
درخصوص اهل تسنن باید گفت که شکنندگی انها نسبت به مسیحی ها کمتر است به دلایل مختلف.دروزیها هم باز وضعیت شکننده ای دارند به خاطر اختلافات طلال ارسلان و ولید جنبلاط بالاخره اینها چنین وضعیتی دارند و در مجموع با چنین وضع ناپایداری در بافت داخلی لبنان مواجه هستیم و چنین وضعی را ما در ابتدای جنگ 33 روزه نداشتیم.
پرسش: چرا 14 مارس حزب الله را از دایره حملات خود خارج کرده و میشل عون را مورد هدف قرار داده است . اصولا نرمش مسیحیها به کدام سمت است یعنی به کدام سمت بروند به نفعشان خواهد بود که بتوانند به اهدافشان برسند سنی ها یا شیعیان یا هر دو با هم؟
مسیحی ها نمی توانند نه شیعیان را نادیده بگیرند نه سنی ها را بالاخره شیعیان به عنوان بزرگترین طایفه لبنان به شمار می روند بخش عمده مسیحی ها با حزب الله است به خاطر هم پیمانی آقای عون و نصر الله و قطعا می شود گفت که 50 درصد مسیحی ها با عون هستند . ضمن اینکه بخش دیگر با سنی ها هستند و تعامل نخست وزیر سنی و رئیس جمهور مسیحی این تعاملی است اثر گذار برروی کل مسیحی ها، مسیحی ها باید ضمن استقلال داخلی خودشان، تعاملاتی با این دو طایفه که سرنوشتشان با اینها است داشته باشند . ولی این شکاف وحدت درونی را هیچگاه در طی جنگهای قبلی نداشتند و اوج و عامل اساسی این وحدت شکنی از طرف جعجع بوده یعنی جعجع به خاطر وابستگی اش به اسرائیل . عون هم یک شخص مستقلی است و عامل اساسی فروپاشی مسیحی ها در جنگ های داخلی گذشته جنگ جعجع و عون بود که نهایتا عون پناهنده شد به سفارت فرانسه .
پرسش: در مورد جنگ احتمالی اسراییل و لبنان بگویید آیا جنگی در خواهد گرفت:
ما در مقابل یک جنگ جدی قرار داریم . جنگ لبنان و اسرائیل یک جنگ قطعی است اما در شرایط فعلی هیچ یک از دو طرف پیش قدم نمی شود نه مقاومت و نه اسرائیل. این شکست اسرائیل از منظر خودشان باید به نحوی جبران شود و هیمنه ی اسرائیلی ها در منطقه باید بازگردانده شود . گزارش وینوگراد و مانورهای بی سابقه ی اخیر اسرائیل همه چیز نشان دهنده خواست اسرائیلی ها برای کسب پیروزی است . قطعا جنگ اینده جنگ زمینی گسترده تمام عیاری خواهد بود و گفته می شود اسرائیلی ها تا صیدا پیش می روند و تا انجا را اشغال می کنند چون با بمباران هوایی پیروزی حاصل نشد . به نظر می رسد این جنگ هر چه زودتر اتفاق بیافتد به نفع حزب الله است چون الان از امادگی بالاتری بر خوردار است و بر عکس اسرائیلی ها در موضع ضعیف تر ی هستند. حزب الله باید پاسخ شهادت عماد مغنیه را بدهد و این مساله ممکن است به قیمت جنگ تمام شود. گر چه عده ای همچون اقای رمضان عبدالله معتقدند حزب الله انتقام خود را گرفت بدون انکه پاسخی دهد . ولی در هر حال اسرائیلی ها اماده جنگ می شوند و این جنگ بدون براه انداختن جنگ داخلی در لبنان، پیروزی برای اسرائیل را از بین می برد . یعنی این جنگ باید همراه با جنگ داخلی در لبنان باشد . حالا جنگ داخلی اول اغاز شود یا جنگ اسرائیل در این بحث اختلاف نظر وجود دارد و دیدگاه واحدی در این مورد وجود ندارد که عده ای می گویند اول اسرائیل حمله می کند بعد جنگ داخلی می شود و عده ای هم می گویند اول جنگ داخلی شروع می شود بعد اسرائیل به طرفداری از گروهی در لبنان وارد جنگ می شود . لذا با چنین وضعی بحران لبنان باید باقی بماند تا درصد احتمال پیروزی حزب الله کم شود . فشاری هم که امریکایی ها می اورند برای شکست دادن برنامه های سیاسی در این رابطه ارزیابی می شود. سلاح مقاومت باید الوده به جنگ داخلی شود تا مشروعیت خود را از دست بدهد این سلاح زمانی می تواند مقاومت نام بگیرد که با جنگهای داخلی آلوده نشود که تا الان اینگونه بوده. حزب الله هم درباره این موضوع بسیار حساس است . امریکائی ها به بدنبال اجرای قطعنامه ها هستند یعنی انها می خواهند قطعنامه های سازمان ملل را اجرا کنند. عمده این قطعنامه ها دادگاه بین المللی و کشاندن سران حزب الله و سوریه و هر مخالف دیگر به پای میز مذاکره است. اجرایی کردن یکی از این قطعنامه ها خلع سلاح حزب الله است . و نکته دیگر ان که حزب الله نباید وارد حکومت شود .تجربه گذشته اینکه فکر می کردند بتوانند حزب الله را وارد پارلمان و حکومت کنند و مضمحل کنند این جنبش را کار ساز نیفتاد و این کار انجام نشد . در غزه هم همین تجربه را به کار بردند و همین مسئله هم بر علیه شان تمام شد . لذا الان آمریکایی ها به نظر می رسد هوشیار ترند و نباید حوادث غزه در لبنان تکرار شود و حزب الله نباید وارد دولت شود .این خواست دوم امریکا است. نکته بعد اینکه مادامی که معضل عراق، افغانستان و فلسطین حل نشده لبنان برای امریکا اولویت ندارد یعنی امریکا باید لبنان را به عنوان ماجراجویی فعال داشته باشد و از ان به عنوان برگی برای مسائل عراق و فلسطین استفاده نماید.
پرسش: زمزمه هایی مبنی بر قریب الوقوع بودن جنگ داخلی در لبنان است حضرتعالی تا چه اندازه قایل به این موضوع هستید و اگر جنگی درگیرد چه جریانهایی متضرر و چه جریانی سود خواهند برد؟
وقوع جنگ داخلی در لبنان بر خلاف اروپایی ها و اعراب تنها امریکایئها خواستار آن هستند. هیچ یک از اروپاییها جنگ داخلی را نمی خواهند . علل مختلفی هم دارد که مهمترین آن موجودیت مسیحی هاست. تنها جایی که در خاورمیانه مسیحی می بینیم لبنان است به عنوان یک جایگاه رسمی . و جایگاه قوی و رسمی و قدرتمنددی را که می توانند داشته باشند در لبنان دارند این را هم اگر از دست بدهند فاجعه است برای اروپایی ها . لذا جای پایی را می خواهند. بنابراین وضعیت آینده مسیحی ها مانع می شود که اروپاییها رویکرد جنگ داخلی در لبنان داشته باشند . بحث دیگر اروپایی ها حضور نیروهای یونیفل است در لبنان . هرگونه اسیبی به این نیروها برسد در سرنوشت گروههای داخلی و حکومتهای اروپایی اثر گذار است. عامل سوم هم نگرانی ای است که از جانب امریکایی ها دارند. در مسئله عراق و افغانستان رقابتی که وجود دارد مانع می شود که اروپاییها به جنگ داخلی در لبنان روی آورند. اعراب هم همینطور تمام طرحهایی هم که توسط عمرو موسی ایجاد شده بود معنی اش این است که مصر و عربستان سعودی جنگ داخلی را نمی خواهند چون می دانند با جنگ داخلی ضربه ی اساسی را سینیوره خواهد دید و رفتن سینیوره و سعد حریری به معنای پیروزی قاطع طرف مقابل است و این ها نمی خواهند که چنین اتفاقی بیافتد همه ی گروههای داخلی به نظر می خواهند که جنگ داخلی صورت نگیرد اگر هم استثنائی هم وجود دارد جعجع است . از سوی دیگر حملات تبلیغاتی هم که مثلا جنبلاط در صحبت های اخیر خودش مطرح کرد به عقیده من این هم یک نوع بازدارندگی از جنگ داخلی است . چون همه ی گروهها حجم و اندازه خود را می دانند. اگر جنگ داخلی اتفاق بیفتند هم این جنگ یک جنگ درون طائفه ای خواهد بود. جنگ سنی-سنی جنگ مسیحی –مسیحی و جنگ دروزی-دروزی همه ی گروهها نگران مدل غزه توسط حزب الله هستند. ارزیابی ها از گروهها نشان می دهد که معتقدند حزب الله این توانایی ر ا دارد که در مدت 48 ساعت مدل غزه را در کل لبنان پیاده کند . درگیری های اخیر هم که تست بود برای ارتش و هم گروههای مختلف. درگیری های شبانه ای که ایجاد شد حزب الله توانست زهره چشم بگیرد در مناطق مختلف که بعد امدند یک توافقنامه نا نوشته ای را تهیه کردند و همه ی درگیری های منطقه ای خاموش شد . در عین حال همه مسلح هستند و مشغول اموزش نظامی. سلاح های امریکائی وارد لبنان می شود پادگان ها و مناطق نظامی اردن در اختیار نیروهای 14 مارس است. فشار امریکا هم بر گروه 14 مارس در این رابطه است . آمریکایی ها به این گروه گفتند شما تا اوایل بهار منتظر باشید ما 2 کار را انجام می دهیم یکی دادگاه بین المللی تشکیل می دهیم و همه ی این سران را محاکمه می کنیم دوم اینکه ما یک برنامه ای با ایران خواهیم داشت. برنامه نظامی و یکسره کردن کار ایران را به انها وعده داده اند. این وعده برای اینها جدی است و شکست مذاکرات اخیر و طرح های عربی و شکست ماموریت عمرو موسی در این رابطه است که اصل کل بازی را به هم ریختند و منتظر این دو وعده هستند . یک ماه از موعد این دو وعده گذشته و گروههای لبنانی را باز به چالش کشانده است .
سوال : از بحث لبنان خارج شویم و به فلسطین و تحولات غزه بپردازیم. نظرتان در مورد تشدید تجاوزات اسراییل به نوار غزه چیست؟ ریشه های این تحولات را در چه می بینید؟
اما در خصوص فلسطین، عده ای معتقد ند حماس در دام افتاد و ورود حماس به دولت ، طرح اسراییل و امریکا بود. مثلا جنبش جهاد اسلامی بسیار تلاش داشت که حماس را به عدم حضور در انتخابات وا دارد و حتی یادم است که در جشن سالروز تاسیس حماس در دمشق رمضان عبدالله دبیرکل جهاد اسلامی در بین طرفداران حماس با صراحت اعلام کرد که این افتخار نیست که ما وارد دولت شدیم ما مقاومتیم مادولتی نیستیم . اسرائیلی ها هم از اول نوعی عقده ی تاریخی به غزه داشتند و ارزو داشتند که یک صبحی بیدار شوند و غزه را غرق شده در دریای مدیترانه ببینند . آن هم به خاطر رشد جمعیتی بی سابقه در غزه بود. نگرانیشان بیشتر به خاطر بافت جمعیتی غزه است. یک عده هم معتقدند که پیروزی حماس یک لقمه ی بزرگی است که در گلوی حماس گیر کرده و امکان بلعیدنش نیست . پیروزی اخیر هم که باز بر علیه فتح است باز این مسئله را یک مقداری جدی تر کرده است. پیروزی حماس بر فتح از منظر خیلی ها موفقیت امیز نیست گرچه پیروزی بزرگی است ولی این چون منجر به یک درگیری داخلی شده یک پیروزی افتخار امیزی برای حماس نیست . برای حماس 2 راه وجود دارد یا اینکه محاصره را بپذیرد سقوط و نابودی خودش را امضا کند و بازگردد به نقطه ی اول یا اینکه کل غزه تبدیل شود به یک پایگاه مقاومت و بتوانند روند مقاومت را ادمه بدهند . به هر حال دحلان و نیروهای حکومت خودگردان اگر کل ملت فلسطین را نابود کنند کسانی نیستند که تسلیم شوند . مصری ها هم نمی گذارند در کنار اخوان المسلمین که خودش معارضه رژیم مصر است دولتی به نام غزستان یا حماسستان ایجاد شود و الگویی شود برای جامعه ی مصر و اخوان المسلمین مصر . بنابراین، این امر کار را برای حماس خیلی سخت می کند و در واقع مشکل ساز است . در اناپولیس قرار بود که عادی سازی روابط ایجاد شود . در مقابل حضور عربستان و کشورهایی که ابا داشتند از حضور علنی در این نشست. اسرائیلی ها می بایست به بعضی از خواسته ها ی فلسطینی ها تن بدهند و این بحث امریکایی ها که مهمترینش ایجاد دو دولت فلسطینی است یکی از مباحث مهم آناپولیس بود. بحث بازگشت اوارگان فلسطینی و دیگری جمع اوری شهرکهای یهودی نشین بعد از 67 که از همان اول اسرائیلی ها زیر بار نرفتند و نپذیرفتند و به طور جدی مخالفت کردند ودر حقیقت اناپولیس یک پیش نمایشی بود برای این کنفرانس اخیری که امریکایها می خواهند در منطقه برگزار کنند و بوش بیاید و مشکلات کشورش را حل کند (اشاره به نشست شرم الشیخ است که قرار است در شصتمین سالروز اشغال فلسطین برگزار شود).