اروپا زیر گام های گونتر گراس،بدون تردیدحق بااوست وهیچکس نمیتواندمانع ازآن شودکه این نویسنده...

شعر شاعر برجسته و حقیقت گوی آلمانی که در آن به تخطئه سیاست های رژیم صهیونیستی در خاورمیانه و انتقاد از موضع کشورهای غربی در قبال آن پرداخته به بحث اصلی رسانه ها در آلمان و سایر کشورهای اروپایی تبدیل شده است.
گونتر گراس نویسنده 84 ساله آلمانی و برنده جایزه ادبیات نوبل در متنی که(چهارشنبه 4 آوریل 2012) منتشر شد، سیاست دولت اسراییل و فروش تسلیحات ازسوی آلمان به آن را مورد انتقاد شدید قرار داد. این شعر منثور که همزمان در در روزنامه معتبر «زود دویچه تسایتونگ»، روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز»، روزنامه ایتالیایی «لا ریپوبلیکا» و روزنامه اسپانیایی «اِل پائیس» منتشر شد، سیلی از واکنش ها را به همراه داشت.

زندگی و آثار گونتر گراس

گونتر گراس متولد(1927) معروفترین نویسندة معاصر آلمان است. او در سال 1999 جایزة نوبل ادبیات را به دست آورد. گونتر گراس هرچند به خاطر رمانهای خود شهرت بیشتری کسب کرده است، اما شاعر، نمایشنامه نویس و گرافیست نیز هست. او در میهن خود تنها نویسنده نیست، بلکه با مواضع سیاسی استوار و اصول اخلاقی بی شائبه‌اش یک تنه به قطب فرهنگی نیرومندی در جامعه بدل شده است. برخی عقیده دارند که از زمان توماس مان تاکنون هیچ نویسنده آلمانی در داخل و خارج از کشور نتوانسته به چنین نفوذ و اعتباری دست یابد. منتقدان گراس او را روشنفکری ناآرام و سرکش می‌دانند که یگانه رسالت خود را خرده‌گیری از نارسایی‌ها و ناروایی‌های اجتماعی می‌داند و ستایشگرانش او را یک مصلح اجتماعی پی گیر و سرسخت می‌دانند، هرچند که مواعظ اخلاقی او دیر زمانی است که دیگر برد و خریدار زیادی ندارد. اما همه، دشمن و دوست، در این عقیده هم نظر هستند که او امروز خلاق ترین نویسنده آلمان است و در آثار بیشمار او جامعه معاصر به تصویر راستین خود دست یافته است.

کسب شهرت با طبل حلبی

گونتر گراس در سال 1959 با رمان طبل حلبی به شهرتی ناگهانی رسید. او در این رمان شگفت آور با ترسیم فضاهای متنوع و چهره‌های گوناگون، زندگی خود را چون طوماری با طرح و نگارهای رنگین در برابر خواننده باز کرد. رمانی در درازای تاریخ چند نسل و گستره جغرافیایی وسیعی که از شرق تا غرب تداوم داشت. اسکار، قهرمان همیشه بچه رمان، در دانسیگ با فرهنگ لهستانی - آلمانی بار می‌آید و بعد به دوسلدورف می‌رود و به کارها و پیشه‌های گوناگونی دست می‌زند، بی گمان رگه‌هایی از زندگی خالق خود را با خود دارد.گونتر گراس از دوران جوانی به اردوی سوسیال دموکراسی پیوست و همواره از جناح چپ در حزب سوسیال دموکرات آلمان حمایت کرد. در دهه‌های 1960 و 1970 که در آلمان نسل‌های تازه به جنگ روابط و ساختارهای کهنه و اقتدارگرایانه رفتند، آثار گونتر گراس برای آنها منبعی پرمایه و الهام بخش بود.گونتر گراس در طراحی و نقاشی و مجسمه سازی هم دست دارد و کارهایی بدیع خلق کرده است. او طی سال‌های 1947 تا 1956 در دوسلدورف و برلین در رشته‌های گوناگون هنرهای تجسمی از طراحی و نقاشی تا پیکرتراشی تحصیل کرد و در جریان دوره‌های تحصیلی چندین نمایشگاه از آثار خود برپا کرد. او هنوز نیز هنرمندی پرتکاپو و فعال است و هر روز اثاری تازه عرضه می‌کند.

گونتر گراس و اثر بحث برانگیزش، 'پوست کندن پیاز'

گونتر گراس در سال 2006 در رمان خودزندگینامه‌ای(در حال) پوست کندن پیاز، سرانجام از گذشته تاریک خود پرده برداشت و برای نخستین بار فاش کرد که در هفده سالگی چند ماهی در سپاه جوانان ارتش نازی عضو بوده است.این فاش‌گویی به دست دشمنان گراس بهانه داد تا بار دیگر حمله به نویسنده را از سر بگیرند. رسانه‌های گروهی سؤال می‌کردند که چرا او پس از بیش از شصت سال از گذشته سیاه خود سخن گفته است. هدف مخالفان آن بود که مقاومت او را در هم بشکنند و اعتبار اخلاقی او را، که بارزترین فضیلت اوست، خدشه دار کنند. جالب اینکه همین رسانه ها درباره عضویت پاپ بندیکت شانزدهم در جوانان هیتلری سخنی نگفته اند.

واکنش رسانه ها در مقابل گونتر گراس

'تاگس شاو' نوشت: واکنش ها در مقابل این نویسنده در آلمان بیش از هر جای دیگر بود.

روزنامه یونگه ولت نوشت: حق با گونتر گراس است. این نویسنده برنده جایزه نوبل در شعرش اسرائیل را به خاطر موضعش نسبت به مناقشه هسته ای با ایران و ارسال اسلحه ازسوی آلمان به این منطقه بحران زا مورد انتقاد قرار داد. شعر منثور وی که از لحاظ درون مایه با دهها فراخوان جنبش های صلح جویانه در آستانه راهپیمایی عید پاک هم سنگ بود همانند بمبی صدا کرد.در خصوص سبک شعر، آلمانی شناس هایدلبرگی هلموت کیزل معتقد است: گونتر گراس سبک شعر منثور را برای مقاله انتقادی خود انتخاب کرده است تا توجه ویژه نسبت به خود جلب کند.'ولفگانگ گرکه' سیاستمدار چپی روز چهارشنبه آنچه باید بگوید را گفت: حق با گونتر گراس است. او جسارت اظهار نظری را داشته است که پیش از این کسی جرات ابراز آن را نداشت. سیاست آلمان مایه شرم این نویسنده برنده جایزه نوبل است. این سیاست به جای انجام هر اقدامی برای جلوگیری از جنگ، به جای کمک به همه مردم در فلسطین و اسرائیل که در این منطقه طلسم شده در دست جنون در دشمنی تنگاتنگ با هم قرار دارند و حتی کمک به همه انسانها و نهایتا به خود ما توجه خود را معطوف به این کرده است که عواقب دیپلماتیک حمله اسرائیل به ایران را پیش بینی کند.'تاگس شاو' و 'آبند بلت' نوشتند که منتقد فرهنگی؛ دنیس شِک گفت: شعر این نویسنده آلمانی از لحاظ محتوا و درون مایه ثابت کرد که چیزی بیش از دنباله رو ادبیات آلمان است، اگر چه من از لحاظ ظاهری زیرکی و ظرافت بیشتری از آن انتظار داشتم. با این وجود شعری است خوب با موضوعات روز سیاست که انتظار می رفت پیش از این سروده شود. به هر حال باید آزادی ادبیات را تا به این حد تاب آورد.روزنامه 'میتل دویچه تسایتونگ' نوشت که رئیس آکادمی هنرهای آلمان، کلاوز شتک گفت: باید به صراحت سخن گفت، بدون اینکه به عنوان دشمن اسرائیل تقبیح شد در کشور آزاد باید انتقاد کوبنده حتی بین جمع دوستان نیز ممکن باشد و نباید تابویی وجود داشته باشد. قضاوت های مبتنی بر یهودستیزی به نظر من معقول نیست. گراس حق آزادی بیان دارد و حق دارد که نگرانیش را بیان کند. او این نگرانی را با جمعی از مردم در میان می گذارد.'آووگسبورگر آلگماینه' نوشت که بدون تردید حق با اوست و هیچ کس نمی تواند مانع از آن شود که این نویسنده افکارش را بیان نکند. او اجازه دارد هر چه می خواهد بگوید، حتی اگر اساسا درست نباشد.همچنین رئیس مرکز پ.ار.ان، انجمن نویسندگان آلمان یوهانو اشتراسر از گونتر گراس حمایت کرد و نسبت به ارسال تسلیحات به حکومت اسرائیل هشدار داد.به گزارش آبند بلات به نقل از خبرگزاری آلمان ناشر آثار گونتر گراس در اسرائیل روز پنج شنبه در مصاحبه با این خبرگزاری گفت: این نویسنده آلمانی حق اظهارنظر آزادانه را دارد و ما از او به عنوان یک نویسنده حمایت می کنیم. ولی در مورد شعر او اظهارنظری نمی کنیم. ما با انتشار این شعر تماسی از خوانندگان نداشتیم و مردم اسرائیل چندان هم مانند آلمانیها از این شعر بر نیاشفته اند.در خصوص موج منتقدین این شعر روزنامه نگاری به نام 'هنریک م. برودر' اظهارات برنده جایزه نوبل را ضدیهودی دانست و گفت: گراس پیش از این همواره با یهودیان مشکل داشته ولی تا به حال آن را بیان نکرده بود. روزنامه نگار دیگر به نام رالف گیور دانو شعر گراس را ضربه به موجودیت اسرائیل دانست.سرتیتر مجله اشپیگل آنلاین: اسرائیل شعر گونتر گراس را محکوم می کند. دبیرکل حزب دموکرات مسیحی آلمان 'هرمان گروهه' معتقد است که زیر و بم و و ساختار این شعر آشفته کننده است. دبیرکل حزب سوسیال دموکرات 'آندرا نالس' این شعر را تحریک کننده و نامعقول دانست.تاگس شاو به نقل از روزنامه ولت نوشت، 'دایدره برگر' مدیر کمیته یهودیان آمریکا در آلمان AJC در برلین گونتر گراس را سرزنش کرد که اگر شعر او سیاست امنیتی ضروری اسرائیل را به عنوان جنایت قلمداد می کند و از مسبب واقعی این مناقشه حمایت می کند به روابط دوستانه اسرائیل و آلمان لطمه وارد خواهد کرد.تاگس شاو نوشت که سیاست اسرائیل تا به حال به صورت منسجم به موضوع شعر منتشر شده از این نویسنده آلمانی نپرداخته است، چرا که این نویسنده در شعر خود به مساله قدرت اتمی اسرائیل و زیردریایی ساخت آلمان که قابلیت پرتاب تسلیحات هسته ای را دارد پرداخته است.آبند بلات به نقل از 'بیلد' نوشت که گونتر گراس قصد دارد با مجرم جلوه دادن یهودیان گناه آلمان را نسبت به هولوکاست کمرنگ کند.در پژواک رسانه ها، واقعیت عضویت گونتر گراس در اس.اس تا سال 2006 با انتشار خاطرات او حائز اهمیت است. جاهد جهانشاهی، مترجم و نویسنده‌ی کتاب در حال کندن پوست پیاز در گفت و گو با دویچه وله با توجه به اینکه این کتاب در آلمان به خاطر اعتراف گراس به عضویت در واحد ویژه ی اس. اس در دوران نازی‌ها سر و صدای زیادی به‌راه انداخت گفت: سر و صدایی که این کتاب در آلمان و حتی لهستان به راه انداخت از هوشمندی نویسنده نشات می‌گیرد. این که گراس در هفده سالگی جزو جوانان اس . اس هیتلری بوده، مورد تازه و ناگفته‌ای نیست. در آن سال‌های هیتلری همه‌ی مردم آلمان، نازی بودند و اگر هم نبودند‌، باید چنین وانمود می‌کردند. گراس هم استثنا نیست. همان‌طور که در متن خاطرات هم آمده، آقای راتسینگر،‌ پاپ اعظم و رهبر کاتولیک‌های جهان هم عضو اس. اس بوده. بعد از جنگ جهانی دوم، جوانان زیر هیجده سال عفو شدند. طیف وسیعی از مردم عادی نیز همین طور. در مورد گراس هم مورد پنهان و ناگفته‌ای نبود. متفقین، آمریکایی‌ها و وزارت کشور آلمان هم به این مهم واقف بودند. تنها بیوگرافی نویسان ماجرا را پی‌گیری نکرده بودند. خوب می‌دانید، جنجالی که پس از انتشار خاطرات در آلمان راه افتاد، ازسوی روزنامه‌های زرد دامن زده شد. چون تصور می‌کردند، به آسانی می‌توانند چهره‌ی نویسنده را مخدوش کنند. گراس در همان روزها طی مصاحبه‌ای با مطبوعات آلمان اعلام کرد، نیمی از نمایندگان بوندستاگ پس‌زمینه‌ی نازی دارند. در نتیجه همه‌ی ناملایمات را نمی‌‌توان بر سر جوان هفده ساله‌ی آن روزگار آوار کرد! اتفاقاً گونتر گراس از فضای دست ساز افراطیون و لخ والسا، بیشترین بهره را جست و سرانجام آقایان ناچار به عقب نشینی شدند.یکی از ناشران روزنامه 'فرانکفورتر آلگماینه تسایتونگ' فرانک شیرماخر از این شعر به عنوان سند انتقام یاد کرد و گفت: گراس تمایل داشته ببیند آیا بحثی برای این موضوع پیش می آید که آیا یک آلمانی می تواند از اسرائیل انتقاد کند.تاگس شاو: برنده جایزه نوبل معتقد است که در مورد شعر سیاسی او سوتفاهم ایجاد شده است و او مورد انتقاد قرار گرفته است. وی در برنامه تلویزیونی 'تاگس تمن' گفت من امیدوار بودم که این شعر به چالش کشیده شود، اما چیزی که من دیدم تقریبا همانندسازی اجباری رسانه ها بود. او ایمیل های فراوانی از مردم دریافت کرده است که او را مورد تایید قرار داده اند. وی در پاسخ به این که به او برچسب یهودستیزی زده اند گفت: من در شعر خود برای اولین بار به صورت همه جانبه در مورد اسرائیل سخن به میان آوردم و چیزهای زیاد دیگری را نیز زیر سوال بردم. در وهله اول آلمان، چرا که معتقدم انسان باید قبل از اینکه دیگران را مورد انتقاد قرار دهد باید از خودش شروع کند. وی در مورد موضوع ساخت مناطق مسکونی گفت: در این خصوص نه تنها باید اجازه داد انتقاد شود بلکه انتقاد از آن می بایست صورت گیرد. اگر منظور اسرائیل باشد من به شخصه این کار را انجام می دهم.تاگس اشپیگل نوشت، گونتر گراس در مصاحبه ای با 'نرد دویچه تسایتونگ' اظهار داشته است: همانندسازی اجباری در آلمان در اولویت قرار دارد. وی افزود، می توان حدس زد روی واژه یهودستیزی علیه شاعر نیز کار شده است. به عقیده وی این واژه نیشدار تلقی می شود و از لحاظ مطبوعات دموکراتیک شایسته نیست. وی تاکید کرد اساسا به درون مایه شعر و سوالاتی که این نویسنده در آن مطرح کرده پرداخته نشده است.وی در مصاحبه ای با مجله 'کولتورسایت' از شبکه تلوزیونی 'درای سَت' نیز انتقاد علیه خودش را مبالغه آمیز دانست و اظهار داشت، واژه چپ یهودی ستیز، غرض ورزی گزنده ای بی مانندی است.وی در ادامه افزود، بهتر بود که در شعر خود به جای کلمه اسرائیل از رژیم کنونی اسرائیل استفاده می کردم.رئیس جامعه آلمان و اسرائیل 'راینهلد ربه' از صدر اعظم آلمان مرکل خواست که در مورد این بحث موضع گیری کند. وی گفت: وقتی یک هنرمند مانند گراس چنین مهملاتی بیان می کند و اسرائیل را مورد حمله قرار می دهد رئیس حکومت آلمان باید در مورد آن صریحا اظهارنظر کند.تاگس شاو به نقل از خبرگزاری آلمان نوشت، سخنگوی سیاست خارجی حزب سبز کریستسن مولر اعلام کرد، شعر گونتر گراس آمیزه ای است از شور، مکاشفه، تابوشکنی، خودمحوری و متاسفانه بی اعتنایی که با بحث های انتقادی سازگاری ندارد.روزنامه اتریشی محافظه کار 'دی پرسه' نوشت: می توان از سیاست اسرائیل انتقاد کرد. ولی باتوجه به موضوع هالوکاست که رژیم آلمان در آن دست داشته بهتر است ملاحظات رعایت شده و با احتیاط راجع به دولتی که یهود تاسیس کرده است سخن گفت و یا حتی سکوت کرد. گونتر گراس نیز بهتر بود سکوت می کرد.روزنامه اتریشی 'زالتسبورگر تسایتونگ' اگرچه خدمات نویسنده برنده جایزه نوبل باارزش دانست ولی اظهارات او را مورد انتقاد قرار داد و نوشت، نویسنده واقعیت پیچیده خاورمیانه را نادرست ارزیابی کرده و نباید در سیاست که در حوزه آن توانمندی ندارد دخالت کند.روزنامه ایتالیایی لیبرال چپی 'لا رپوبلیکا' نیز شعر او را در دو صفحه تحت عنوان تجلی ابیات ضد اسرائیلی منتشر کرده است.روز چهارشنبه در برنامه 'تاگس تمن' شبکه تلویزیونی 'آ.ار.د' 7 دقیقه به قرائت شعر گونتر گراس پرداخته شد. این شعر سیاسی خط به خط قرائت شده و مورد تحلیل قرار می گرفت. در ادامه واکنش های سیاست مداران در مقابل آن اعلام شد. تایید این شعر صرفا ازسوی حزب چپ بوده و 'دیتر گراومان' از شورای مرکزی یهودیان سخت ترین واکنش را نسبت به این شعر نشان داده است.سیاستمداران احزاب سوسیال دموکرات و سبزها نیز واکنش شدیدی نسبت به آن نشان دادند.'تیرولر تاگس تسایتونگ' به نقل از رویترز تی وی نوشت: ناشر روزنامه صدای یهود از آلمان 'رافائل زلیگ مان' منکر حق مرجعیت اخلاقی این نویسنده سرشناس آلمانی شد و اعلام کرد با این شعر وجهه اخلاقی خود را از بین برده است و خود را به عنوان ریاکار رسوا کرده است!انجمن صدای یهود برای صلح عادلانه در خاورمیانه از شعر بحث برانگیز گراس استقبال کرد و آن را صادقانه دانست و از حق همه مردم آلمان در انتقاد از سیاست ضدانسانی اسرائیل دفاع کرد.'پیتر مات' پژوهشگر ادبی سوئیسی در مصاحبه با روزنامه سوئیسی 'بازلر تسایتونگ' گفت که نگرانی این نویسنده در موضوع مطرح شده پیرامون حمله اتمی در خاورمیانه به جا و واقعی است.وی گفت، اساسا باید درک کرد که نویسنده ای که کلامش از ارزش برخوردار است حق و در واقع وظیفه اظهارنظر دارد و این مهم قصه درازی در سنت ادبیات دارد.دبیرکل حزب دموکرات آزاد در روزنامه 'بیلد' گفت که شعر گراس از حکمت پیری به دور است و رنگ و بوی پیش داوری های پوسیده دارد و در آینده شخصیت های دیگری می توانند پشت چهره وی مخفی شوند.به نقل از اشپیگل: برنده جایزه نوبل در گفتگوی 10 دقیقه ای دو علت برای سرودن این شعر بیان کرد. در وهله نخست دیدار نخست وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو از واشنگتن در ابتدای مارس. وی اعتراف کرده است که اسرائیل به تنهایی در مورد حمله به ایران تصمیم می گیرد. گونتر گراس معتقد است این گفته اساسا انحلال رویکرد سیاسی است که اروپا با آن طی 6 دهه حافظ صلح دراروپا بوده است و دلیل دیگر ارسال یک زیردریایی دیگر ازسوی آلمان به اسرائیل که قابلیت پرتاب میانبرد را دارد. این نویسنده معتقد است در صورت حمله اسرائیل به ایران این منطقه برای کل مردم دنیا مخاطره آمیز خواهد بود.شبکه ایرانی پرس تی وی اعلام کرد که در آلمان بعد از جنگ تا به حال هیچ روشنفکر مشهوری مانند گونتر گراس پیدا نشده بود که با چنین شیوه جسورانه ای اسرائیل را موردحمله قرار دهد.روزنامه 'فاینانشیال تایمز دیچلند' نیز نوشت: سوگیری یک طرفانه گراس اشتباه است و جای امید است که حضور او با آخرین مرکبش وصیتنامه چنین نویسنده بزرگی نباشد.آووگسبورگر آلگماینه نیز نوشت: بدون تردید حق با اوست و هیچ کس نمی تواند مانع از آن شود که این نویسنده افکارش را بیان نکند. او اجازه دارد هر چه می خواهد بگوید، حتی اگر اساسا درست نباشد.

منبع:ایرنا

تمام»حُر14