شهرک سازی در سال 1390؛ سال طلایی،شهرک‌سازی به عنوان یک جریان استعماری...

طاهره گودرزی

مقدمه:
طرح شهرک‌سازی و ساخت و ساز در اراضی فلسطینی سال 1967 به ویژه قدس و کرانه باختری، در حقیقت، تداوم روند اشغالگرانه‌ای است که رژیم ‌صهیونیستی از سال 1948 و حتی سالها پیش از آن به اجرا درآورده است.در حالی که طبق معاهدات و حقوق بین‌الملل، هر گونه تغییر در بافت جمعیتی مناطق اشغال شده توسط اشغالگر، جرم محسوب می‌شود ولی رژیم اسراییل با برخورداری از حمایتهای رسمی و غیررسمی طرفداران غربی و متحدان پنهان و آشکار عربی خود؛ کارنامه‌ای سرشار از جرایم، تخطّی و بی‌مسئولیتی‌های حقوقی و انسانی دارد. در این راستا طی سال 1390، با توجه به فضای جدید بین‌المللی و استراتژیک به وجود آمده در اثر خیزش‌های مردمی و بیداری اسلامی در کشورهای عربی خاورمیانه و همچنین سقوط حاکمان و دیکتاتورهای سابق برخی از این کشورها به ویژه مصر به عنوان متحد دیرینه رژیم ‌صهیونیستی به موازات دیگر تحولات جهانی؛ وضعیت و دورنمای سیاسی- امنیتی این رژیم دستخوش تغییر شد و به تبع آن، سیاستهای افراط‌گرایانه و تجاوزکارانه آن نیز شدت بیشتری پیدا کرد. یکی از مسائلی که طی سال 90، در معادلات و محاسبات جدید صهیونیست‌ها تحت تأثیر قرار گرفت، شهرک‌سازی و ساخت و ساز در کرانه باختری و قدس بود که در این مجال مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نوشتار حاضر درصدد پاسخ‌گویی به سؤالات زیر است:
1- استراتژی ساخت و ساز در کرانه باختری چیست؟
2- ساخت و ساز در سال 1390 چه روندی را پشت سر گذاشته است؟
3- ریشه‌ها و پیامدهای تشدید این روند چیست؟

 الف- استراتژی ساخت و ساز در کرانه باختری
 پس از امضای توافقنامه اسلو در سال 1993، بسیاری از فلسطینی‌ها امید داشتند طبق برنامه‌ریزی مقرر با توجه به تقسیم‌بندی اراضی کرانه باختری به مناطق A و B و C که نظام‌های مدیریتی خاصی را میان اسراییلی‌ها و فلسطینی‌ها پیش‌بینی می‌کرد، به تدریج ادارة ‌این اراضی به فلسطینی‌ها محول شود ولی در حقیقت، رژیم ‌صهیونیستی نه تنها توافقنامه اسلو را در حد تئوری نگه داشت بلکه با ارائه و عملی کردن طرح‌های ساخت و ساز، در جهت تجزیه هر چه بیشتر اراضی فلسطینی به ویژه قدس و کرانه باختری و الحاق حداکثر این اراضی به خود تلاشی مضاعف انجام داد به طوری که در اوت 1996 بنیامین نتانیاهو نخست وزیر وقت اسراییل، حکمی را که اسحاق رابین در سال 1992 مبنی بر ممنوعیت ساخت و ساز جزئی و شهرکهای از پیش تأسیس شده صادر کرده بود، لغو نمود و پس از آن در سال 1998، آریل شارون وزیر امور خارجه وقت، شهرک‌نشینان را تشویق کرد که در ارتفاعات کرانه باختری مستقر شوند و به این ترتیب دامنه ساخت و ساز در کرانه باختری روز به روز توسعه یافت.(1) تا آنجا که بر اساس آمار رسمی از سال 1972 تا پایان 2010، تعداد شهرک‌نشینان به 518 هزار و 974 نفر در 144 شهرک رسید که از این میان، تنها 26 شهرک در استان قدس قرار داشته‌اند و 16 شهرک از مجموع این 26 شهرک نیز به اسراییل ملحق شده‌اند. با نگاهی کلان به استراتژی ساخت و ساز در کرانه باختری، می‌توان 3 محور مهم ساخت و ساز را در این منطقه مشاهده کرد که در کنار ساخت و سازهای انجام شده و یا در دست اجرا در قدس و همچنین کمربندهای شهرک‌نشینی (در الخلیل، رام‌ا... و بیت‌لحم)، شهرکهای غیرقانونی و جاده‌های مارپیچ و کمربندی اسراییل؛ اهمیت معناداری پیدا می‌کنند که در این مجال به صورت مختصر به آنها اشاره می‌شود. محور شرقی (غور اردن): منطقة اغوار در قسمت شرقی کرانه باختری واقع شده و از استان اریحا در جنوب تا طوباس در شمال امتداد می‌یابد. مساحت این منطقه حدوداً 840 کیلومتر مربع است که 9/14 درصد از کرانه باختری را تشکیل می‌دهد. این منطقه، به دلیل منابع آبی سرشار زیرزمینی و سطحی منبع اصلی تولیدات کشاورزی کرانه باختری و تأمین کننده سبد غذایی فلسطینی‌ها است. رژیم ‌صهیونیستی از سال 1967، طرح‌هایی را برای جداسازی این منطقه از بقیه استانهای کرانه باختری به اجرا درآورده که بر اساس آنها، ارتش اسراییل این منطقه را تحت قوانین ویژه خود قرار داده است و بسیاری از قسمتهای آن را «منطقه بسته نظامی»‌ اعلام و مساحت زیادی از آن را نیز طبق قانون املاک غائبین، برای ساخت پایگاههای نظامی و شهرک‌سازی مصادره نموده است. رژیم ‌صهیونیستی 5 هدف را از الحاق اغوار به اراضی اشغالی 1948 دنبال می‌کند:
- سیطره بر آبهای زیرزمینی شرقی
- از بین بردن امکان تشکیل دولت مستقل فلسطین
- ممانعت از ارتباط جغرافیایی کرانه باختری و اردن
- از بین بردن امکانات توسعه عمرانی و کشاورزی و صنعتی
- محروم کردن فلسطینی‌ها از دسترسی به بحرالمیت
علاوه بر شهرکهای به اصطلاح قانونی و مجاز، شهرک‌نشینان اقدام به ساخت بیش از 32 شهرک غیرقانونی و پراکنده در قسمت شرقی این منطقه نموده‌اند و تعداد پادگانهای نظامی اسراییل در این منطقه برای حمایت از شهرک‌نشینها نیز به 133 مورد رسیده که بیش از 33 کیلومتر مربع  از این منطقه را اشغال کرده است.(2)
- محور غربی (خط سبز): این محور شامل حدود 40 شهرک البته به جز شهرکهای اطراف قدس می‌باشد. نقطة آغازین محور مذکور در شمال، شهرکهای ریحان، شاکید و حینانیت، در استان جنین است که تا شهرکهای تینا و شمیعا در استان الخلیل امتداد می‌یابد. این محور مشتمل بر 3 مجتمع بزرگ شهرک‌نشینی یعنی گوش عتصیون (شامل 22 شهرک با بیش از 70 هزار نفر جمعیت)، کمربند قدس (که در صفحات بعدی به آن اشاره می‌شود) و سرانجام، مودعین عیلیت (بین رام‌ا... و قدس با بیش از 48 هزار نفر جمعیت) می‌باشد. این محور به دلایل زیر، برای اسراییل اهمیت استراتژیکی دارد:
- امنیتی: زیرا با این حساب به ویژه پس از تکمیل دیوار حائل یک دیوار شهرک‌نشینی میان فلسطینی‌های کرانه باختری با اراضی 48 به وجود می‌آید.
- اقتصادی: این شهرکها بر بیشتر سفره‌های آب شیرین زیرزمینی کرانه باختری (سفره غربی) سیطره دارند و رژیم ‌صهیونیستی می‌تواند بسیاری از این آبها برای نیازهای کشاورزی خود استفاده کند.
- سیاسی: توسعه اراضی و تفکیک هر چه بیشتر کرانه باختری و مانع تراشی در مسیر تشکیل کشور مستقل فلسطینی.
- محور آریل: این محور از جادة کفر قاسم نزدیک خط آتش‌بس در غرب شروع شده و در امتداد خود به سمت شرق با عبور از منطقه سلفیت در نزدیکی روستای زعتره با جاده اصلی رام ا... – نابلس تلاقی یافته و در مسیر خود، جاده اصلی منطقه غور را قطع نموده و شهرک اریحا را درمی‌نوردد. رژیم ‌صهیونیستی، ساخت و ساز خود را در این محور شدت بخشیده به طوری که 17 شهرک از جمله شهرک آریل- به عنوان بزرگترین شهرک اسراییلی در کرانه باختری که دولت اسراییل، وضعیت آن را به عنوان شهر، تصویب کرد- در این محور ساخته شده‌اند. اهمیت این محور از دو جهت قابل بررسی است:
- این محور می‌تواند کرانه باختری را به دو قسمت شمالی (شامل استانهای جنین، طولکرم، نابلس و قلقیلیه، طوباس و سلفیت) و جنوبی (شامل استانهای رام‌ا...، قدس، اریحا، بیت‌لحم و الخلیل) تقسیم کند.
- دسترسی اسراییل و شهرکهای واقع در آن به منطقه غور تسهیل شده کما اینکه در صورت وقوع نزاع و بحران با کشورهای عربی، جابجایی نظامی در طول این محور با سرعت بیشتری انجام می‌شود.
- ساخت و ساز در قدس: صهیونیست‌ها قبل از سال 1948 و سالهای پس از آن از طریق ساخت و ساز در منطقه موسوم به قدس غربی، تلاش زیادی را برای یهودی‌‌سازی قدس و سیطره بر این شهر انجام دادند که در این میان می‌توان به گامهای تدریجی و حساب شده آنها اشاره کرد به طوری که در سال 1950، قدس غربی را رسماً به خود الحاق کردند و پس از جنگ 1967، یکپارچگی و وحدت دو قسمت غربی و شرقی این شهر را اعلام نمودند. سپس با طرح‌های توسعه‌طلبانه، رفته‌رفته مرزهای شهرداری قدس را افزایش دادند به طوری که آن را در سال 1967 از 5/6 کیلومتر مربع به 71 کیلومتر مربع و در سال 1993 به 130 کیلومتر مربع رساندند. با تصویب طرح ساختاری قدس بزرگ (قدس 2020- 2000)، مرزهای غربی شهر، 40 درصد گسترش می‌یابد و بیش از نصف بخش شرقی قدس، جزو مناطق عمرانی محسوب می‌شود.(3)
شهرداری قدس در سال 2008، برای اولین بار پس از سال 67، از اجرای طرح ساخت و ساز 31 هزار و 990 واحد مسکونی در این شهر به عنوان جزئی از پروژه تغییر جمعیتی به نفع اسراییل خبر داد و بنیامین نتانیاهو نیز قدس را از توقف موقت ساخت و ساز در سال 2009 مستثنی کرد. دولت صهیونیستی در سال 2010 از ساخت 12 هزار و 50 واحد در قدس به عنوان بخشی از طرح 37 هزار و 68 واحد مسکونی در کرانه باختری خبر داد و بدون تردید، در سال 2011 ساخت و ساز در این شهر به اوج خود و رکوردی قابل ملاحظه دست خواهد یافت.
- کمربندهای ساخت و ساز: یکی دیگر از بخشهای استراتژی ساخت و ساز صهیونیست‌ها، به وجود آوردن کمربندهای شهرک‌نشینی است که عمدتاً می‌توان آنها را به استثنای قدس، در الخلیل، بیت‌لحم و رام‌ا... مشاهده کرد. طبق داده‌های مرکز آمار فلسطین، کمربند شهرک‌نشینی الخلیل دارای 19 شهرک با حدود 17 هزار نفر جمعیت است. بر این اساس، تعداد شهرکهای واقع در استان الخلیل، 27 شهرک است که 8 کیلومتر مربع از مساحت استان مذکور را در بر می‌گیرد. دیوار حائل نیز 49 درصد اراضی استان را خواهد بلعید و 60 هزار فلسطینی را خارج از دیوار قرار خواهد داد. همچنین طول دیوار در استان بیت لحم به حدود 86 کیلومتر خواهد رسید که 23 هزار فلسطینی و 160 کیلومتر مربع از اراضی آن را در منطقه غربی استان از بقیه آن جدا خواهد کرد. ساخت و ساز در این استان به عنوان بخشی از پروژه قدس بزرگ، شدت یافته و تا سال 2007 در حدود 19 شهرک پراکنده در این استان ساخته شده است. کمربند رام‌ا... نیز در جهت اجرای پروژه قدس بزرگ با مصادره حداکثری اراضی این استان صورت می‌گیرد.(4)
- شهرکهای غیر قانونی: در سال 1996، اولین شهرک غیرقانونی با حمایت غیرمستقیم دولت رژیم ‌صهیونیستی در کرانه باختری تأسیس شد. گرچه دولتهای صهیونیستی تا پیش از دولت نتانیاهو، علناً اقدام به قانونی کردن این شهرکها نکردند ولی پوشش امنیتی و لجستیک مورد نیاز برای آن را فراهم آوردند و به این ترتیب، شمار آنها روز به روز افزایش یافت. در سال 2009، تعداد شهرکهای غیرقانونی به 232 مورد رسید و در سال 2011 به گفتة ماهر غنیم، وزیر مشاور در امور دیوار و شهرک‌سازی، حدود 290 مجتمع شهرک‌نشینی که عنوانی غیر از شهرک [قانونی] دارند در کرانه باختری تأسیس شده‌اند.(5) این شهرکهای غیر قانونی علاوه بر دیگر شهرکها، مأمن صهیونیست‌های افراطی در کرانه باختری هستند.
- جاده‌های کمربندی و مارپیچ: ایجاد این جاده‌ها بخشی از سیاست تحمیل و واقعیت‌های موجود در کرانه باختری هستند که با هدف جداسازی شبکه مواصلاتی فلسطینی‌ها از جاده‌های اسراییلی و ممانعت از تردد فلسطینی‌ها ساخته شده‌اند. اسراییلی‌ها از سال 1967به بعد، حدود 875 کیلومتر جاده کمربندی و مارپیچ را در کرانه باختری برای تسهیل وصول به شهرکهای اسراییلی ساخته‌اند.(6)
ب- وضعیت میدانی ساخت و ساز در سال 90
سال 2011 میلادی (سال 90) را باید سالی طلایی برای رژیم ‌صهیونیستی در جهت تشدید  اقدامات ساخت و ساز و رکورد شکنی 5 برابری نسبت به سالهای گذشته قلمداد کرد. گزارش دایره روابط عمومی ساف در 28/12/2011، دال بر این مدعاست. بر اساس این گزارش، رژیم ‌صهیونیستی، ساخت 26 هزار و 837 واحد مسکونی را تصویب، 15 هزار و 525 دونم را مصادره، 495 منزل و مؤسسه را تخریب و 18 هزار و 764 اصله درخت را ریشه‌کن کرد.(7)
در همین حال به گزارش مؤسسة بتسلیم، رژیم ‌صهیونیستی در سال 2007، کار ساخت هزار و 850 واحد مسکونی را در کرانه باختری آغاز کرد و وزارت مسکن رژیم صهیونیستی هم مناقصاتی برای ساخت هزار و 577 واحد مسکونی دیگر برگزار کرد که البته این ارقام شامل قدس شرقی نمی‌شود. این قسمت از قدس در سال گذشته، شاهد بالاترین میزان ساخت و ساز در طول 10 سال گذشته بود و کار ساخت حدود 6 هزار و 350 واحد در مناطق یهودی قدس شرقی،‌ در مراحل مختلف خود قرار دارد. علاوه بر این، طبق اطلاعات منابع عربی، اسراییل قصد دارد در 5 سال آینده در راستای اجرای طرح «قدس بزرگ»، 8 هزار واحد مسکونی جدید در قدس احداث نماید. این طرح، بخشی از طرح شهرداری قدس برای ساخت 60 هزار واحد مسکونی در 20 سال آینده است که 88 درصد  این تعداد، در قدس شرقی احداث خواهد شد.
همچنین طی این سال، رژیم ‌صهیونیستی اقدامات ساخت 11 نقطة شهرک‌نشینی غیرقانونی شامل 680 ساختمان ایجاد شده در اطراف شهرکهای مجاز را آغاز نمود.(8) در همین راستا، به گفته «یعقوب کاتز» نماینده کنست و طبق داده‌های وزارت کشور رژیم ‌صهیونیستی، شمار ساکنان شهرک‌ها در سال 2011، 3/4 درصد افزایش یافته و به 342 هزار و 414 نفر رسیده است. به گفتة وی، 700 هزار اسراییلی در مناطق اشغالی سال 1947 از جمله قدس شرقی و ارتفاعات جولان زندگی می‌کنند که 300 هزار نفر از آنها ساکن قدس شرقی هستند. به گفته کاتز، در سال 2011، 60 هزار نفر از اسراییلی‌ها هم در حال تحصیل در مؤسسات کرانه باختری بوده‌اند.(9)
بر اساس گزارش دیگری از جنبش اسراییلی «صلح اکنون» سال 2011، شاهد افزایش 20 درصدی تعداد واحدهای مسکونی جدید در شهرکهای کرانه باختری از جمله قدس بود. در این حال باید سال سوم حکومت نتانیاهو را یک رکورد ویژه در 3 سال اخیر از این لحاظ، محسوب کرد.(10)
از دیگر اقدمات مهم اسراییل در سال 2011، برای تعمیق شهرک‌سازی و قلمداد کردن آن به عنوان واقعیتی گریزناپذیر، تصویب تبدیل وضعیت مرکز آکادمیک شهرک آریل به دانشگاه بود. این شهرک که در نزدیکی نابلس قرار دارد، مورد تحریم‌های آکادمیک داخلی و خارجی بسیاری قرار گرفته است و از آن به عنوان یکی از مصادیق اشغالگری یاد می‌شود.(11)
همچنین باید به دیگر اقدامات رژیم ‌صهیونیستی برای تشویق ساخت و ساز در کرانه باختری و سکونت در واحدهای جدید نیز اشاره کرد. در سال 2011، رژیم ‌صهیونیستی اقدام به موافقت با قانونی برای اعطای تسهیلات مالیاتی بزرگ به سازندگان شهرکها، درخواست قانونی شدن چند شهرک غیرقانونی و اقداماتی در جهت آن و سرپوش گذاشتن به گزارشهایی در مورد میزان دقیق ساخت و ساز، عدم تخلیه شهرکهای غیرقانونی و به تعویق انداختن این عمل و همچنین ادامه مصادره اراضی برای ساخت دیوار حائل و یا گسترش محدوده شهرک‌ها اشاره کرد.
ج- علل تشدید ساخت و ساز در اراضی فلسطینی سال 90
 در راستای بررسی علل تشدید ساخت و ساز در اراضی فلسطینی طی سال 90، باید فضای داخلی و جهانی را به موازات یکدیگر مدنظر قرار داد. در این راستا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- عوامل داخلی
- رژیم ‌صهیونیستی، راه‌حل رهایی از تبعات اعتراضات داخلی در جامعه اسراییل و پیدایش مشکل مسکن را در ساخت و ساز سریع در کرانه باختری و قدس یافته است.
- با افزایش ساخت و ساز و رشد افراط‌گرایی، ضمن تشویق مهاجران صهیونیست به سکونت در شهرکهای آن سوی خط آتش‌بس، ارتش پایگاه محکم‌تری خواهد یافت. بر اساس داده‌های بخش نیروی انسانی ارتش، نسبت پیوستن به ارتش و واحدهای رزمی در میان شهرک‌نشینان، بالاتر از میانگین دیگر بخشهای جمعیتی اسراییل است به طوری که 2/81 درصد از جوانان شهرک‌نشین بعد از دبیرستان یا تحصیل در مدارس دینی به ارتش می‌پیوندند و 2/67 درصد از آنان به واحدهای رزمی گرایش پیدا می‌کنند. این در حالی است که میانگین منطقه‌ای در مورد عضویت در واحدهای رزمی به 5/39 درصد می‌رسد.
با رشد افراط‌گرایی در جامعه صهیونیستی، رهبران شهرک‌ها هم پایگاه قابل توجهی در میان صهیونیست‌ها به دست می‌آورند که طبعاً مواضع و منافع خود را در تصمیم‌گیری‌های کلان به دولت و دستگاههای اجرایی و قانونگذاری تحمیل می‌نمایند. به عنوان مثال تعدادی از رهبران باندهای تروریستی شهرک نشینی که تحت عنوان «گرفتن بها»‌ علیه فلسطینی‌ها وارد عمل می‌شوند توانسته‌اند 20 درصد از کرسی‌های شورای مرکزی حزب لیکود را به خود اختصاص دهند.(12)
- تلاش هر چه بیشتر برای اجرای سیاست مربوط به ایجاد واقعیتهای تحمیلی، ممانعت از تشکیل کشور فلسطین و پرهیز از امتیازدهی به فلسطینی‌ها.
2- عوامل منطقه‌ای
- ازسرگیری مذاکرات صلح بدون عملی شدن پیش شرط‌های قبلی فلسطینی‌ها در مورد توقف ساخت و ساز.
- تداوم اختلاف و تفرقه میان فلسطینی‌ها.
- انتقام‌گیری از فلسطینی‌ها به دلیل مراجعه به سازمان ملل برای تشکیل کشور مستقل.
- نزدیک شدن انتخابات ریاستی آمریکا و فرانسه و باج‌خواهی از مقامات این کشورها به منظور همراهی با صهیونیست‌ها در افزایش حداکثری ساخت و ساز.
- مشغول شدن افکار عمومی جهان به ویژه افکار عمومی جهان اسلام و عرب به مسئله انقلابهای عربی در کنار تحولات سوریه، فضای آرامی را برای صهیونیست‌ها در جهت ادامه شهرک‌سازی و سیاستهای یهودی‌سازی قدس ایجاد کرده است.
- نزاع میان قدرتهای منطقه‌ای و تلاش برای تعیین معادلات جدید منطقه‌ای به ویژه پس از سقوط دیکتاتورهای پیشین، موجب ائتلاف آنها با اسراییل و چشم‌پوشی از اقدامات آن شده است.
- وضعیت بحرانی اقتصادی در اروپا و آمریکا و کاهش توجه جهانی به مسئله فلسطین
د- پیامدهای ساخت و ساز
با توجه به روند فزاینده شهرک سازی در کرانه باختری و قدس، می‌توان پیامدهای زیر را متصور شد:
- یهودی‌سازی هر چه بیشتر قدس و تحمیل واقعیت تحمیلی قدس بزرگ و واحد به عنوان پایتخت رژیم ‌صهیونیستی به ویژه پس از تکمیل کمربند شهرک‌سازی در قدس که فلسطینی‌ها را به اقلیتی تحت محاصرة یهودیان تبدیل می‌سازد.
- رشد هر چه بیشتر افراط‌گرایی به ویژه در میان شهرک‌نشینان کرانه باختری علیه فلسطینی‌ها و حملات هر چه بیشتر ایشان به مقدسات اسلامی و مساجد. چنانچه در سال 2011 نیز شاهد ممانعت آنها در پخش اذان و نیز سوزاندن مساجد و قرآنها بودیم. افزایش قتل، تخریب زمینهای کشاورزی و باغهای فلسطینی‌ها که از جمله اقدامات روزمرة آنان محسوب می‌شود، نتیجة دیگر این روند خواهد بود.
- تفکیک و تجزیه هر چه بیشتر کرانه باختری و ممانعت از تشکیل کشور مستقل فلسطینی
- تحمیل واقعیت‌های جدید در کرانه باختری و ایجاد مرزهایی دلخواه برای رژیم ‌صهیونیستی
- تسهیل فرآیند تکمیل ساخت دیوار حائل
- در مضیقه قرار گرفتن هر چه بیشتر فلسطینی‌های کرانه باختری از نظر اقتصادی و کشاورزی، دشوار شدن هر چه بیشتر تردد و ساخت و ساز و از دست دادن منابع آبی.
جمع‌بندی
 با توجه به استراتژی کلان رژیم صهیونیستی برای ساخت و ساز در کرانه باختری به ویژه در قدس و اطراف آن که به دنبال الحاق حداکثری اراضی با توجه به تأمین نیازهای امنیتی، اقتصادی و سیاسی آن می‌باشد؛ تسریع روند ساخت و ساز در سال 1390، سلسله عواملی است که در سطوح داخلی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای؛ رژیم ‌صهیونیستی را به این نتیجه رسانده که باید در جهت تثبیت سیاستهای خود و نیز تحمیل واقعیتهای جدید به فلسطینی‌ها هر چه سریعتر وارد عمل شود. از این رو، سال 1390 را با توجه به افزایش ساخت و ساز باید سالی طلایی برای رژیم ‌صهیونیستی به حساب آورد که بدون هیچ گونه دغدغه‌ای در مورد احتمال سرزنش یا اعمال فشاری به خود، این روند را ادامه دهد.
پی‌نوشت‌ها
 1- www.alquds.com/news/article/view2378/id/203223
 2- www.alzaytouna.net/permalink/6985.html
 3- Ibid
 4- Ibid
 5- محیط (28/12/2011)
 6- www.alzaytouna.net/permalink/6985.html
 7- www.dp-news.com/pages/print.aspx?articleid=107151
 8- http://aljazeera.net/home/print/f645/603-4dff-4cal-9c10-122741d...
 9- www.swissinfo.ch/ara/detail/content.html?cid=31945282
 10- www.dp-news.com/pages/print.aspx?articleid=108218
 11- الشرق‌الاوسط (15/2/2012)
 12- الغد (4/2/2012)

منبع:موسسه تحقیقات وپژوهش های سیاسی وعلمی ندا