به سوی صلح ؛ خاطرات خاویر پرز دکوئیار درباره صلح ( 1)

خاویر پرز دکوئیار بی تردید یکی از موفق ترین دبیران کل سازمان ملل متحد بوده است که در طول دو دوره دبیر کلی بر سازمان ملل توفیق آن را یافت که در حل و فصل بسیاری از معضلات ریشه دار و ماندگار جهانی نقش داشته باشد ؛ این توفیق تنها به واسطه شخصیت ، گرایش ها و مدیریت او حاصل نیامد که پایان جنگ سرد و تمام شدن رقابت میان دو قطب بزرگ قدرت یعنی امریکا و شوروی بود که باعث شد سازمان ملل در انجام ماموریتهای خود در آن دو دوره خاص با کامیابی هایی روبرو شود. دکوئیار در این نوشته  ماموریتهای مختلفی را که از سوی مجمع عمومی شورای امنیت به وی واگذاره شده با نظمی خاص باز می گوید و از همین رو از نظر مطالعات تاریخی و سیاسی حائز احمیت است .

نتیجه سرنوشت ساز :فلسطینی ها (1)

هنگامی که در سال 1982 دبیر کل سازمان ملل شدم مصیبت فلسطینی ها دلخراش بود و در طول دوره کاری ام بد تر هم شد .

رویداد های شوم لبنان که مستقیما فلسطینیهای ساکن آنجا را گرفتار می کرد کاملا شرح داده ام . وضع آنها همچنین در صحرای غربی غزه و شرق بیت المقدس رو به وخامت گذاشت . پیش از آنکه دبیر کل سازمان ملل شوم سازمان آزادیبخش فلسطین از سوی مجمع عمومی به عنوان تنها نماینده قانونی مردم فلسطین شناخته شده بود . بنابر این بر خود فرض می دانستم روابطی سازنده با ساف ایجاد کنم به این امید که چنین ارتباطی بتواند به صلح و آشتی در خاورمیانه بیانجامد . در زمانی خیلی کوتاه پس از دبیر کلی ام نامه ای برای رئیس ساف یاسر عرفات فرستادم و آرزو کردم او بداند هر آنچه را شخصا بتوانم در راه توفیق فوری و اجماع خاورمیانه انجام خواهم داد . به او نوشتم که متقاعد شده ام که چنین توافقی باید برای تامین همه حقوق قانونی و پایمال شده مردم فلسطین حاصل شود و ابراز امیدواری کردم که در تماس نزدیک باقی بمانیم .این امید بیشتر از آن چیزی بود که به دست آمد .

من به طور طبیعی قادرم شخصیت کسی را که کارم با او افتاده است برآورد کنم – شاید نه همیشه درست- اما برای من دست کم قطعی بود . یاسر عرفات یکی ازآن استثنائات بود . من در او چیزی رمز آلود دیدم . او رهبری خود را بر فلسطینی ها تحت شرایطی فوق العاده تنش زا اعمال می کرد و باید قادر می بود اقدامات خشونت باری را که ساف مسئول آنها بود ، مشروعیت بخشد . او هنوز کاریزما یا شخصیتی قوی را که هر کس انتظار دارد یک رهبر پر قدرت و در صورت لزوم بی رحم داشته باشد بروز نداده بود . از سخن گفتن او بر می آمد که مردی باهوش و فرهیخته است . به دفعات از اینکه او چگونه به طور کامل و سریع از پیشرفتهای بین المللی مطلع می شود جا خوردم . او کاملا ارباب یک سیستم اطلاعاتی عظیم بود .در این زمینه او برای اسرائیلی  ها حریف به حساب می آمد . عقیده ندارم که او در عین بی اطلاعی و بی خبری عمل نکرده باشد . آنچه که به نظر می رسد این است که عاری از نفرت عمل کند . او بر اساس محاسبات خود که چگونه می توان عمل کرد تا به استقلال فلسطینی ها بیانجامد و چگونه بهتر می تواند خدمت کند و رهبری ساف را به انجام برساند که از این طریق در جهان عرب بهتر نفوذ خود را اعمال کند ، عمل می کرد .

در نهایت به این نتیجه رسیدم که او بیشتر از آنکه نگاه دراز مدت داشته باشد ، حسابگر است . برای بیشتر اشخاص گرفتار در بازی خاورمیانه ، حکم مقدس ، قطعنامه 242 شورای امنیت بود ، چه آماده بودند در آن مشارکت کنند ، چه نه . اما برای عرفات محترم ترین چیز قطعنامه 181 مجمع عمومی بود که زمینه تقسیم فلسطین را به یک کشور یهودی و یک کشور عربی فراهم کرده بود و این آخری کشوری بود که به فلسطینی ها سپرده می شد .

در آوریل 1982 ، درست هنگامی که اسرائیل تحت موافقت نامه کمپ دیوید از سینا عقب نشست واقعه ای ناخوشایند در اورشلیم (بیت المقدس) رخ داد که حیرت جهان عرب را برانگیخت . مردی که بعد ها یک توریست غیر یهودی دیوانه خوانده شد ، مسجد الاقصی ، یکی از مقدس ترین عبادتگاههای مسلمانان را به آتش کشید و موجب گسترش ویرانی شد . به دنبال این حادثه سربازان اسرائیلی وارد محدوده مسجد الاقصی شدند و در زد و خورد های بعدی تعدادی از شهروندان عرب را کشتند . این سر آغاز یک سلسله رویدادهایی بود که بسیاری از آنها توسط عربها علیه اسرائیلی ها شعله ور شد که نشان دهنده وضع پیوسته رو به وخامت در مناطق اشغالی دوره من بود .

پس از روی کارآمدن حزب راستگرای لیکود و تحت رهبری این حزب ، دو سیاست دولت اسرائیل وضع مناطق اشغالی را ناخوشایند و پر مخاطره کرد و به شرایطی فاجعه بار با نتایجی بالقوه خطیر برای اسرائیلی ها به اندازه فلسطینی ها کشاند .

نخستین آن خرافه سرزمین خدادای یهودیان (ارض موعود) بود که شامل کرانه غربی رود اردن می شد که نخست لیکود و پس از آن دولت اسرائیل به کرانه غربی رود اردن اکتفا کردند .

سیاست دگیر نیز حمایت از تاسیسات عظیم یهودی در مناطق اشغالی ، بویژه در کرانه غربی بود .

ادامه دارد ......

* برگرفته از کتاب "به سوی صلح"

نوشته : خاویر پرزد کوییار