جنبه های غیر آشکار اقدام ناگهانی مغرب علیه تهران

 نظام پادشاهی مغرب جمعه گذشته (تعطیل رسمی مسلمانان) به شکل ناگهانی از قطع روابط دیپلماتیک با جمهوری اسلامی ایران خبر داد. که عنصر "ناگهانی" این اقدام مغرب نشان می دهد حرکت این کشور بی ارتباط با تحرکات و تحولات دیپلماتیک منطقه ای و بین المللی در قبال پرونده هسته ای تهران نیست:

*جنبه های آشکار اقدام مغرب:

وزارت خارجه پادشاهی مغرب تصمیم این کشور مبنی بر قطع روابط دیپلماتیک با جمهوری اسلامی ایران را اعلام کرد. در این تصمیم برخی از ادعاها مطرح شده است که هدف از آن توجیه انگیزهای اتخاذ این تصمیم است. در این زمینه وزارت خارجه مغرب دلایل قطع روابطش با ایران را در موارد ادعایی زیر اعلام داشته است:
- تلاش تهران برای انتشار مذهب تشیع در مغرب
- سفارت ایران در رباط تلاش کرده است مذهب شیعی را جایگزین مذهب سنی در مغرب کند
- مقامهای پادشاهی مغرب با این ادعا، اقدام ایران را دخالت غیر قابل قبول در امور داخلی مغرب برشمرده اند.
- مقامهای مغرب با این ادعا، ان را تهدیدی از سوی ایران علیه وحدت ملی مغرب ارزیابی می کنند
- دولت مغرب تنش های شیعه – سنی دربحرین را به عنوان نمونه ای زنده در مورد دخالت ایران در امور داخلی کشورهای اهل تسنن می داند.

از سوی ایران نیز واکنشها چه از سوی وزارت خارجه این کشور و چه از زبان سفیر ایران در مغرب همگی قاطعانه این ادعاها و اتهامها را شدیدا تکذیب کرده و اعلام کرده اند که ایران هیچ گاه در امور داخلی مغرب دخالت نکرده و نخواهد کرد. به رغم مواضع صریح تهران و سابقه چنین ادعاهایی اشاره به چند نکته ضروری به نظر می رسد:

• جنبه های غیر آشکار اقدام مغرب

نه رسانه های مغربی و نه سایر رسانه ها، اطلاع بیشتری از جزییات این اقدام ناگهانی مغرب و زمینه ها و پیامدهای آن در قبال تهران ارائه نکرده اند اما رصد تحلیل ها و تفسیرهایی که برخی منابع آمریکایی متخصص در امور خاورمیانه درز داده اند نشان می دهد که سه دلیل و یا سه تفسیر از این اقدام مغرب در قبال تهران می توان برداشت نمود:

تفسیر اول: این اقدام مربوط به تنش های مقطعی و دوره ای بین ایران و مغرب است از زمانی که پادشاهی مغرب در اقدامی علیه ملت ایران میزبان شاه رژیم پهلوی پس از فراروی از تهران شد. از آن سو مغربی ها هم ایران را به حمایت از جبهه پولیساریو در پرونده بحران صحرای غربی متهم می کنند.

تفسیر دوم:   ممکن است این اقدام به روابط شخصی و مستحکم بین شیخ حمد آل ثانی امیر بحرین و محمد ششم شاه مغرب ارتباط داشته باشد. اطلاعات رسیده حاکی است که شاه مغرب همواره به نیابت از امیر بحرین اقدام به حرکت های دیپلماتیک می کند. اطلاعات دریافتی تاکید  دارد پس از آنکه وزیر خارجه بحرین برای کاهش تنش ها به تهران سفر و با مقامهای ایرانی دیدار کرد بلافاصله پس از بازگشت وی به منامه، شاه مغرب تصمیم قطع روابطش با تهران را اعلام  نمود. باید در نظر داشت که سخنان وزیرخارجه بحرین بطور مشکوکی در درون خود دارای اشاراتی بود مبنی براینکه بحران اخیر بحرین در واقع بحران بین شیعی و سنی است.

تفسیر سوم: این تفسیر در واقع در چارچوب تحلیل تلفنی آنتونی کوردسمن کارشناس امور استراتژیک آمریکا و متخصص در امور خاورمیانه با خبرگزاری اسوشییتد پرس پیرامون قطع روابط دیپلماتیک مغرب با ایران آمده است. کوردسمن معتقد است که " اقدام مغرب بر ضد ایران را باید در چارچوب رفتار کشورهایی توصیف کرد که در دسته بندی آمریکا به کشورهای میانه روی عرب معروف شده اند. وی معتقد است که این اقدام  نشانه ای است براینکه برخی دولت های عربی که دراین  دسته بندی آمریکا قرار می گیرند احتمالا خود را با سیاست های دولت اوباما همسو می کنند و مواضع تندتری در آینده اتخاذ خواهند کرد. به گفته وی جبهه باصطلاح میانه روهای عربی قصد دارند این پیام را به ایران انتقال دهند که اقدام آنان علیه تهران از مغرب آغاز شده است و اگرچه مغرب می تواند کمترین ضرر را به تهران وارد کند اما اگر ایران پیام انان را دریافت نکند ممکن است اقدام مشابه کشورهای دیگر این جبهه  به ضرر بیشتر تهران تمام شود.

به رغم کمی اطلاعات در مورد جنبه های غیر آشکار اقدام مغرب علیه ایران اما تمامی این تفسیرها در چارچوب یک تفسیر واحد قرار می گیرند و آن اینکه چنین اقدامی از سوی رباط بی ارتباط با روابط نظام پادشاهی مغرب با آمریکا و رژیم اسراییل نیست که همواره تلاش دارند به نوعی روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای عربی و افریقایی را دچار چالش نمایند. طی سال های اخیر به لحاظ وجود اقلیتی یهودی در کشور مغرب، جماعت های یهودی و احزاب سیاسی اسراییل صحنه سیاسی این کشور را جولانگاه اقداماتی برای تحقق منافع آمریکا و صهیونیسم قرار داده اند.

براین اساس نزدیک ترین تفسیر به واقعیت در خصوص دلایل رفتار پادشاهی مغرب علیه جمهوری اسلامی ایران در چارچوب رفتارهایی از جنس نشست آناپولیس است که آمریکا و اسراییل سعی داشتند با حربه "ایران هراسی" از وحدت جامعه اسلامی خصوصا در منطقه خاورمیانه عربی و آفریقایی علیه اسراییل ممانعت کنند. در این روند حرکت ناگهانی لوئیز اوکامبو دادستان دادگاه جنایت جنگی علیه عمرحسن البشیر رییس جمهور کشور آفریقایی عربی سودان نیز قابل ارزیابی است. در حالی که حکومت سودان در نشست دوحه قطر  به توافقاتی با طرف های درگیر در غرب این کشور دست یافته بود اوکامبو در اقدامی غیر منتظره با صدور قرار بازداشت البشیر همه توافقات را به چالش کشید. تا به این ترتیب فشارهای بین المللی علیه اسراییل و متحدان عربی و غربی او جهت محاکمه سران این رژیم به اتهام ارتکاب جنایت جنگی در نوار غزه کاهش یابد. کافی است برای فهم این تحلیل به پیچیدگی های روابط قطر با مصر، قطر با عربستان، اسراییل با قطر و روند نقش آفرینی قطر در سه پرونده لبنان، نوار غزه و سودان و نگرانی عربستان، مصر و اردن به این نقش آفرینی اشاره کرد که در این مجال نمی گنجد.
نامگذاری برخی کشورهایی که در خط اسراییل قرار می گیرند به نام "میانه روهای عرب" ابتکاری بود از سوی تیم سیاسی " دیک چنی – ایلیوت آبرهام" بر ضد جمهوری اسلامی ایران ... حال  به رغم پایان دوره "بوشیسم" و اثبات ناکارآمدی اینگونه دسته بندی های اسراییلی، اصرار برخی کشورهای عربی به ادامه این روند چه معنا و مفهوم عقلانی ای می تواند داشته باشد؟ محل تردید و پرسش است؟

گردآوری : مهدی شکیبائی