تغییردیپلماسی اسراییل ازماهیت غربی به شرقی چرا؟

پیدا و پنهان سفر تاریخی پرز به آذربایجان و قزاقستان

شیمون پرز رییس رژیم صهیونیستی  سفر دیپلماتیک خود را به دو کشور آذربایجان و قزاقستان از روز یکشنبه هفته جاری آغاز کرد. به رغم سفرهای مکرر مسئولان اسراییلی به این دو کشور اما روزنامه اسراییلی هاآرتض این سفر را " در نوع خود اولین سفر رییس اسراییل به این دوکشور" توصیف می کند و روزنامه اورشلیم پست ارگان حزب لیکود اسراییل نیز این سفر را " تاریخی" ! برمی شمرد.

* معلومات در این باره چه می گوید؟

گزارشهای زیادی درباره سفر دوره ای پرز به این دو کشور اسلامی منتشر شده است . برخی از این گزارشها درباره هیات همراه رییس رژِیم صهیونیستی است که شامل افراد زیر است:

• بنیامین بن الیعازر وزیر صنایع، تجارت و کار
• عوزی لانداو وزیر زیرساختها
• دانیل هرشکوویتز وزیر علوم ، فرهنگ و ورزش
• بیناش بوهریس مدیر کل وزارت جنگ
• گروهی از مسئولان ارشد صنایع نظامی
• 60 نفر ازبازرگانان و صاحبان و مدیران شرکت های بزرگ اسراییلی

* سفر به آذربایجان

گزارشها به موارد زیر تاکید دارند:

• برخی طرفهای داخلی در آذربایجان تلاش کردند  با اعمال فشار بر دولت باکو سفر پرز به آذربایجان را به دلیل جنایات اسراییل علیه مردم غزه و دشمنی آشکار وی با اسلام و مسلمین لغو کنند.
• حکومت آذربایجان دولت ایران را متهم به دخالت در امور داخلی آذربایجان برای شکست دیدار پرز کرد.
• روزنامه پاکستان دیلی به نقل از یک منبع بلندپایه آذربایجانی گزارش داد که شیمون پرز تلاش خواهد کرد تا با مقام های آذربایجانی پیرامون یک همکاری دو جانبه در زمینه همکاری های نفتی و تقویت روابط نظامی به توافقاتی دست یابد.
• پرز در این سفر تلاش می کند با رهبران و اعضای اقلیت یهودی ساکن در آذربایجان ملاقات داشته باشد
• تلاش برای ایجاد توافقاتی پیرامون همکاری اسراییلی – آذربایجانی در زمینه کشاورزی ، مدیریت منابع آبی ، خدمات پزشگی و فن آوریهای پیشرفته.

* سفر به قزاقستان

• شیمون پرز میهمان افتخاری در سومین کنفرانس رهبران ادیان در جهان و ادیان محلی خواهد بود و سخنرانی ای نیز در این کنفرانس خواهد داشت.
• امیر قطر نیز در بین حاضران این کنفرانس و در کنار شیمون پرز قرار خواهد گرفت.
• پرز ملاقاتی نیز با نورسلطان نظربایف رییس جمهوری قزاقستان خواهد داشت
• رییس رژیم صهیونیستی ملاقات های جداگانه ای با سایر مسئولان بلندپایه قزاقستانی خواهد داشت.
• پرز توافقنامه ای را با قزاقستانی ها به امضا خواهد رساند که براساس آن استفاده از پایگاههای هوایی قزاقستان برای پرتاب ماهوارهای اسراییلی به فضا به راحتی ممکن خواهد شد
•  بازرگانان اسراییلی هیات همراه پرز، دیدارهایی با همتایان قزاقستانی خود برگزار خواهند کرد به گونه ای که به تشکیل یک گروه کاری اسراییلی – قزاقستانی می انجامد.
• پرز با رهبران و اعضای اقلیت یهودی ساکن در قزاقستان دیدارهایی خواهد داشت.
• شیمون پرز در مراسم افتتاح یک کنیسه یهودی جدید که اخیرا در قزاقستان ساخته شده شرکت خواهد کرد

این برنامه کاری فشرده اشاره دارد به اینکه دیدار پرز از آذربایجان و قزاقستان بی شک برای تل آویو از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است .

* جنبه های غیر آشکار سفر پرز:

معروف است که منطقه قفقاز و آسیای میانه که هردوی آنان در ادبیات سیاسی به منطقه اوراسیا مشهور شده اند به مثابه یک منطقه جغرافیای سیاسی پراهمیت برای پروژه همیمنه آمریکا که اسراییل شریک اصلی این کشور است به شمار می رود. با این پیش زمینه اسراییل تلاش دارد که خدمات زیر را ارائه دهد:

• ایفای نقش نیابی برای آمریکا جهت اتصال روابط واشنگتن به گرجستان
• ایفای نقش به عنوان کانال انتقال دهنده اطلاعات استخباراتی به آمریکا  که اسراییل از طریق اقلیت های یهودی مستقر در کشورهای اسیای میانه و قفقاز از زمان فروپاشی شوروی سابق سعی در جمع آوری آن دارد. 

تل آویو در دوران ریاست جمهوری جرج بوش همکاری قابل توجهی در جهت  اقدام به شعله ور سازی انقلاب های رنگین خصوصا در گرجستان و اوکراین علیه روسیه داشته است. علاوه بران اسراییل برای تجمیع و بکارگیری ظرفیت های سازمان ها و لابی های یهودی در اوراسیا برای سیطره بر کارتل های اقتصادی و تصمیم سازان سیاسی و ایجاد فراکسیون های سیاسی هوادار غرب تلاش کرده است.

پس از شکست انقلاب های رنگی  و سکته نظام میخاییل ساکاشویلی طبیعی بود اسراییل استراتژی دیپلماتیک جدید خود را در ارواسیا آغاز کند، استراتژی ای که مبتنی بر فرضیات زیر است:

• تمرکز بر ایجاد روابط با آذربایجان به جای روابط با گرجستان. زیرا در آذربایجان چاههای نفت و گاز بی شماری وجود دارد. علاوه بر آن وجود خطوط لوله انتقال نفت و گاز از دریای خزر و کشورهای آسیای میانه در آذربایجان براهمیت این همکاری افزوده است. ضمن آنکه اسراییلی ها معتقدند همجواری آذربایجان با جمهوری اسلامی ایران این امکان را به تل اویو می دهد که از طریق باکو اقدام به ایجاد ناامنی در داخل ایران نماید و نظام باکو را به نظام مخالف تهران تبدیل نماید.
• تمرکز بر قزاقستان و تبدیل این کشور به شریک اصلی برای اسراییل در کشورهای آسیای میانه به جای ازبکستان. زیرا در ازبکستان جریان های اسلامی مخالف رژیم اسراییل به وفور یافت می شوند. و قرقیزستان و ترکمنستان نیز از دید اسراییلی ها روابط با مسکو را بر روابط با تل اویو ترجیح می دهند و تمایل شدیدی به روابط با روسیه، ایران و ترکیه دارند.

علاوه بر موارد بالا ملاحظه می کنیم که سفر دیپلماتیک شیمون پرز به آذربایجان و قزاقستان در شرایطی صورت می گیرد که تنش ها در روابط میان اسراییل و آمریکا به اوج خود رسیده است. در این بین نیز نگاهها بیشتر متوجه بنیامین نتانیاهو نخست وزیر و لیبرمن وزیرخارجه بوده است که در سفرهای اخیر خود به "غرب"  (آمریکا و کشورهای اروپایی) هیچ طرفی نبستند.

از این رو دیپلماسی اسراییلی ماهیت " شرق" ی پیدا می کند تا به این ترتیب با ارسال پیامی به واشنگتن اعلام نماید که اسراییل روابط بسیار مستحکمی با کشورهای حوزه قفقاز و آسیای میانه دارد. در نتیجه واشنگتن باید تلاش بیشتری برای اعتماد به اسراییل از خود نشان دهد. به این دلیل که تل آویو کلید روابط با  قزاقستان (کشور اصلی آسیای میانه) و آذربایجان (کشور اصلی منطقه قفقاز جنوبی) را در اختیار خود دارد.            

به طور کلی و به رغم اهمیت کشورهای منطقه قفقاز و آسیای میانه در معادلات و موازنه قوای جهانی اما این مناطق در موازنه قوای مناقشه عربی – اسراییلی بسیار مهم به شمار می روند زیرا کشورهای موجود در این دو منطقه در واقع امتداد واقعی صحنه ژئو سیاسی(جغرافیای سیاسی) عربی نیز به شمار می روند و اسراییل سعی دارد با استفاده از این برگه از ان در منازعه عربی – اسراییلی و فلسطینی – اسراییلی برای فشار بر آمریکا و کشورهای اروپایی استفاده نماید.

بنابراین گسترش روابط اسراییل با آذربایجان و قزاقستان تنها تهدیدی برای روسیه و یا ایران نیست بلکه تهدید بالقوه ای برای کشورهای عربی نیز محسوب می شود.

گردآوری: مهدی شکیبائی