دلایل سفر اوباما به غنا (تحقیق راهبردی)

باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا سفر دوره ای خود به قاره آفریقا را آغاز کرد. به رغم اینکه کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا پیش تر درباره این سفر اطلاع رسانی کرده بودند اما تردیدها و پرسش های فراوانی در خصوص ابعاد این سفر مطرح است . قاره آفریقا شامل 53 کشورمی باشد که 9 کشورآن عربی است و اوباما فقط به دیدار از مصر بسنده کرده و 44 دولت غیر عربی است که رییس جمهور آمریکا از بین آنها غنا را برگزیده است!

* چرا غنا؟

غنا در غرب آفریقا و از سمت جنوب نیز مشرف بر اقیانوس اطلس است. این کشور از فقیر ترین کشورهای افریقایی محسوب می شود که علاوه بر فقر، از فساد شدید نیز رنج می برد. ضمن آنکه بروز درگیریهای خونین نژادی و خشونت سیاسی دینی – فرهنگی و دینی – نژادی از مشخصه های بارز این کشور آفریقایی است. معروف که آمریکا در غنا مصالح و منافعی ندارد بلکه منافع آمریکا در نیجریه خلاصه می شود. جایی که شرکت های نفتی آمریکایی و انگلیسی بر منابع نفتی این کشور سیطره خاصی دارند. منابع انرژی نیجریه نیز یکی از عظیم ترین ذخایر نفتی قاره آفریقا محسوب می شود. علاوه بر آن بخش دیگری از منافع نفتی آمریکا همچنین در بخش استوایی گینه، آنگولا، کنگو، زئیر و چاد وجود دارد. منافع امنیتی – نظامی آمریکا نیز در جیبوتی ، جزیره فرناندیو- برنسیب و کنیا وجود دارد. همچنین آفریقای جنوبی نیز برای آمریکا از حیث دارابودن مواد خام معدنی و مقادیر زیاد اورانیوم دارای منافع عظیمی است.

لیکن به رغم این تفاسیر دولت اوباما غنا را بر سایر کشورهای دارای منافع استراتژیک برای واشنگتن ترجیح داده است. شگفت آورتر اینکه رییس جمهوری آمریکا بلافاصله پس از دیدار از غنا به واشنگتن بازخواهد گشت بدون آنکه از نیجریه و بخش استوایی گینه دیدن کند.

*  ابعاد غیر آشکار سفر اوباما به غنا:

برکسی پوشیده نیست که دولت جمهوریخواه سابق آمریکا استراتژی ای را وضع کرد که به استراتژی آفریقا موسوم شد.استراتژی ای که هدف از ان قرار دادن قاره آفریقا تحت هیمنه مستقیم آمریکا بود. بسیاری از مراکز مطالعاتی و تولید فکر آمریکایی تاکید کردند که استراتژی آفریقا شامل تلاش واشنگتن برای تحقق اهداف زیر است:

- سیطره بر منابع نفتی، معدنی و کشاورزی

- تحمیل ارزش های فرهنگی –اجتماعی آمریکایی بر مردم آفریقا

- جذب نیروی رای دهی اتحادیه آفریقا (53 کشور) درسازمان های بین المللی به نفع مصالح آمریکا

در چارچوب همین اهداف ، دیپلماسی آمریکا اقدام به ایجاد "برنامه کاری آفریقا" شامل دستورکارهای زیر کرده است:

• جلوگیری ازنفوذ چین و قطع مسیرهرگونه احتمالی که به روابط میان آفریقا و چین منجر شود
• تضعیف نفوذ فرانسه تاجاییکه در نهایت به اخراج فرانسه از آفریقا و حذف نظام فرانکوفونی موجود در آفریقا بینجامد
• تحقق حضور نظامی قدرتمند در آمریکا با سقوط قدرت نظامی زمینی از طریق برپایی پایگاههای نظامی آمریکایی در دولت های آفریقایی و سقوط قدرت نظامی دریایی از طریق استقرار ناوگان های نیروی دریایی آمریکا در سواحل منطقه ای آفریقا
• استقرار شرکتهای چند منظوره آمریکایی در افریقا که بتوانند بازارهای این قاره را به بازارهای آمریکا ارتباط دهند و از این طریق به کار شرکت های فرانسوی، چینی، پرتغالی و روسی در آفریقا پایان دهند.
• ایجاد پیمان های سیاسی آمریکایی – آفریقایی درچارچوب سازمان های فرعی منطقه ای در داخل آفریقا به گونه ای که آفریقا به چند اقلیم و منطقه تقسیم شود و دولت آمریکا بتواند طرح و برنامه های خاص سیاسی خود را به تناسب هر اقلیم و منطقه تحمیل نماید.
•  از بین بردن قوام منطقه ای آفریقا خصوصا اتحادیه آفریقا به گونه ای که مانع از ایجاد قاره آفریقا به یک رژِیم ژئو سیاسی واحد شود.

در سطح عملی نیز می توان عملکرد سیاسی،نظامی، امنیتی و اقتصادی آمریکا در قبال قاره آفریقا را در موارد زیر بررسی کرد:

* اعلام رسمی ایجاد فرماندهی مشترک آمریکایی - آفریقایی  که این فرماندهی هم اینک به شکل موقت در آلمان مستقر است چون کشورهای آفریقایی از میزبانی آن خودداری می کنند.

* موفقیت در استقرار نیروی ماموریت های ویژه آمریکا 150 و نیروی 151  در خلیج عدن در نزدیکی سواحل شرق آفریقا

* موفقیت در استقرار نیروی نظامی هوایی- زمینی آمریکا در جزیره فرناندیو –برنسیب که مشرف بر خلیج استراتژیک گینه است.

* موفقیت در دستیابی به تفاهم با فرانسه برای تحقق همکاری آمریکایی – فرانسوی در دولت های فرانکوفونی . این همکاری در سطح آشکارش ماهیت همکاری دارد و در سطح غیر آشکارش تلاش می کند فرانسه را از این کشورها اخراج و به جای آن نفوذ آمریکایی را جایگزین نماید.

*  تلاش برای عدم آرامسازی درگیریها در کشورهای آفریقایی  و دامن زدن به آن با این هدف که واشنگتن با بکارگیری برگه ادامه درگیریها کنترل نظامی- امنیتی خود را متناسب با اتفاقات این قاره در پیش خواهد گرفت.

 اسراییل در آفریقا به دنبال چیست؟

آما آنچه در خصوص اهداف نفوذ آمریکا در قاره آفریقا پوشیده است، نقشی است که اسراییل در این قاره ایفا می کند.  

یک هزار دیپلمات اسراییلی از مجموع 2000 دیپلمات این رژیم در جهان هم اینک در آفریقا سرگرم طراحی و اجرای پروژه ای هستند که هدف آن تقسیم قاره سیاه از لحاظ جغرافیای سیاسی است.

تل اویو از مواضع خصمانه کشورهای آفریقایی نسبت به خود همواره در رنج بوده است که اوج این مشکل زمانی بود که همه کشورهای آفریقایی در اقدامی مشترک به سبب جنگ  1973 روابط خود را با اسراییل قطع کردند. اما اسراییل با امضای قرار داد صلح موسوم به کمپ دیوید با مصردر سال 1979 موفق شد پای خود را بار دیگر به برخی از کشورهای آفریقایی باز کند.اتحادیه آفریقا به دلیل حجم آرایی (53 کشور) که کشورهای عضو ان در سازمان های بین المللی دارند همواره دارای  جایگاه بسیار خوبی برای دیپلماسی بین المللی اسراییل بوده است. براین اساس اسراییل می کوشد با حضور گسترده در آفریقا و با رویکردی نژادپرستانه تغییراتی جغرافیایی و سیاسی در این قاره ایجاد کند، که تقسیم این قاره به آفریقای شمالی شامل کشورهای عربی و آفریقای جنوبی شامل کشورهای غیر عربی از جمله این طرح است.

استفاده از واژه " آفریقای سیاه " برای کشورهای غیر عربی واقع در جنوب این قاره و واژه " افریقای سفید" برای کشورهای عربی واقع در شمال این قاره از تلاش های نژادپرستانه اسراییل محسوب می شود.

افزایش دامنه درگیریها در کشورهایی که در خط فرهنگی عربی – آفریقایی قرار دارند نظیر دارفور، چاد، نیجر، مالی و سومالی در چارچوب همین تلاش نژادپرستانه اسراییل ارزیابی می شود. به این معنی که اسراییل می کوشد رویای جنگ بین اعراب و آفریقایی ها را در قاره آفریقا شعله ور کند.

دیدار اوباما از غنا در مجموع بیانگر یک نکته بسیارمهمی است و آن اینکه دولت دمکرات آمریکا خواستار پیشبرد گرایشات دولت جمهوری خواه این کشور در قبال قاره آفریقا است با این ملاحظه که دولت اوباما از برگه مساعدت های  اقتصادی به عنوان وسیله ای برای ترغیب دولت های فقیر آفریقا جهت پذیرش نفوذ بیش از پیش آمریکا سود خواهد برد.

گردآوری : مهدی شکیبائی