ویژه روزجهانی قدس(22) گفتگوی اختصاصی بادکتر ولایتی

مشروح گفتگوی دکتر ولایتی به مناست روز جهانی قدس را در پی می خوانید:

س: آقای دکتر در آستانه روز جهانی قدس قرار داریم روزی که حضرت امام (ره)در جریان تعیین آن فرمودند "من از عموم مسلمانان جهان و دولت های اسلامی می خواهم که برای کوتاه کردن دست این غاصب و پشتیبانان آن به هم بپیوندند; و جمیع مسلمانان جهان را دعوت می کنم آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را که از ایام قدر است و می تواند تعیین کننده سرنوشت مردم فلسطین نیز باشد به عنوان « روز قدس » انتخاب و طی مراسمی همبستگی بین المللی مسلمانان را در حمایت از حقوق قانونی مردم مسلمان فلسطین اعلام نمایند". .. به نظر حضرتعالی تعیین این روز چه تاثیری بر احیای قضیه فلسطین داشته است؟ و اگر در این ایران انقلاب اسلامی به وقوع نمی پیوست وضعیت کنونی فلسطین به چه شکلی می بود؟
 
بدون تردید انقلاب اسلامی ایران نقش بسیار اساسی در تقویت موضع حق فلسطینیان در جهت آزادی سرزمینهای اشغال شده داشته است . شاید در تاریخ اشغال فلسطین حادثه ای به این مهمی علیه ایده صهیونیستی اشغال فلسطین و آواره کردن فلسطینیان به عنوان صاحبان اصلی این سرزمین  و انتقال مهاجران یهودی به سرزمین فلسطین رخ نداده و(این ایده) از این حیث هیچگاه ضربه ای به این مهمی دریافت نکرده بود. شکل گیری انقلاب اسلامی ایران بزرگترین ضربه به فکر صهیونیستی تشکیل حکومت اسرائیل در سرزمین های اشغالی بوده است.
س: اگر بخواهیم بطور مختصر اهداف و انگیزه های ایده اشغال فلسطین و تاسیس حکومت صهیونیستی اسراییل را تشریح کنیم حضرتعالی چگونه این روند را تحلیل می کنید؟ 
اساس کار در مورد فلسطین این بود که از زمان امپراطوری عثمانی در نیمه دوم قرن نوزدهم در زمان سلطان عبدالحمید عثمانی عده ای از صهیونیستها با او در تماس بودند و از او خواستند که فلسطین را به آنها بفروشد . چون ان زمان فلسطین جزئی از قلمرو عثمانیان بود . عبدالحمید در سخنی تاریخی گفت " که ما تا به حال نشنیده ایم که یک بیمار مشرف به موت را تشریح کنند". این اقدام صهیونیستها بدین معنی بود که از خیلی دورتر صهیونیستها بدنبال این بودند که در قلب جهان اسلام یک غربیه ای را جای دهند که بیشترین دشمنی را با مسلمانها می تواند داشته باشد.
س: خیلی ها معتقدند اساس تاسیس حکومت صهیونیستی در سرزمین فلسطین با مقدمه چینی دولت استعماری انگلیس و خصوصا اقدام آرتور جمیز بالفور وزیرخارجه وقت دولت بریتانیا در سال 1917 بوده است و اصولا با این اقدام انگلیس که چندی بعد(1922) به عنوان کشور پیروز در جنگ جهانی اول قیمومت فلسطین را برعهده گرفت زمینه ای تاسیس اسراییل نیز با انتقال یهودیان اروپا شکل گرفت. جهان اسلام به عنوان عقبه حمایت کشور مسلمان فلسطین چه اقدامی در مقابله با این اقدام انگلیس انجام داد؟
در سال 1916 و در اوج جنگ جهانی اول بین سایس نماینده انگلیس و پیکو نماینده فرانسه قراردادی محرمانه به امضا رسید که به موجب آن متصرفات امپراطوری عثمانی در خاورمیانه تقسیم می شد و بر اساس آن قرار داد  بعد از شکست عثمانی در جنگ جهانی اول فلسطین تحت الحمایه انگلیس قرار گرفت . در سال 1917 بالفور به اتکای قرارداد سایس- پیکو و با توجه به پیشرفت جنگ به نفع متفقین اعلامیه ای صادر کرد که مضمون آن این بود که باید وطنی برای یهودیان دنیا در فلسطین ایجاد شود. این اقدام از سوی انگلیسی ها اقدامی چند منظوره بود. به گونه ای که  از یک طرف در راستای جلب حمایت خاندان و اشخاص ذی نفوذ صهیونیسم در دنیای غرب بود و از طرف دیگر غرب را در برابر عمل انجام شده قرار دهد که اگر بخواهند با این نظر انگلیس مخالفت کنند با فشار صهیونیستها در غرب مواجه شوند. بالفور در حقیقت با این اقدام صهیونیست های جهان غرب و بسیاری نهادهای حکومتی دنیای غرب را که تحت نفوذ صهونیست ها بودند را با این ایده انگلیس ها همراه کرد و در واقع نوعی یکپارچه سازی غرب بود در رابطه با فلسطین قبل از تشکیل اسرائیل.
اما در این سو یعنی جهان اسلام حضرت امام خمینی (ره) نیز بلافاصله پس از پیروزی انقلاب اسلامی  در راستای یکپارچه سازی مقاومت در جهان اسلام  آخرین جمعه ماه رمضان را روز قدس اعلام فرمودند تا مسلمانان جهان به نفع آزادی قدس راهپیمایی کنند و زیرا رمضان ماهی است که تمام توجهات مسلمانان به سمت مسائل دینی است واز مهتمرین مسائل جهان اسلام نیز مسئله قدس و فلسطین است. بنابراین دعوت از مسلمانان در چنین فضایی برای راهپیمایی حاکی از ان است که زمینه ای که حضرت امام (ره) در ارتباط با قدس در نظر گرفته بودند با اقبال عمومی مواجه شد. به هر حال کسی چون حضرت امام که مقبولیت در جهان اسلام داشت ضمن اینکه همه را دعوت به وحدت می کنند از مسلمانان می خواهد در ارتباط با قدس کاری نمادین را هم انجام دهند. بنابراین تمام کسانی که قبول دارند ادعای وحدت را، عملی ترین راه چنین کاری است که پیچیدگی خاصی هم به لحاظ اجرایی نخواهد داشت و در عین حال هم تکلیف مالایطاق به کشورهای اسلامی نمی کند که مثلا  با توجه به معذوریت های که دارند کار خاصی انجام دهند . همین که مردم عادی که مسئولیت در حکومت ها ندارند در روزی واحد راهپیمایی کنند خود ان همبستگی بیشتر را در رابطه با هدفی مشترک و مهم در بین مسلمانان ایجادمی کند.
س: زمینه ها،  دلایل و انگیزه های تعیین روز قدس از سوی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران را فرمودید به نظر حضرتعالی تعیین چنین روزی آنهم با توجه به تحولات مختلف در منطقه خاورمیانه چه دستاوردهایی برای جهان اسلام داشته است؟ آیا اصولا برگزاری نمادین مراسم روز قدس در آخرین جمعه هرسال صرف هدفی بود که حضرت امام آن را دنبال می کردند؟
 اگرهدف ما فقط  راهپیمایی باشد که راهپمایی ها به نحو مطلوبی  انجام می شود  و موفقیت بسیار بالایی داشتیم و کار می تواند خاتمه یافته تلقی شود که سنتی پایه گذاری شده و هر سال مسلمانان راهپیمایی می کنند و به جایی هم بر نمی خورد. اما اگر که این راهپیمایی ها در عمل منجر نشود به کمک برای آزادی فلسطین بدین معناست که ما در یکجا متوقف شده ایم. مسلمانان باید به سمت وحدتی  در جهت تقابل با این ظلم عظیم به جهان اسلام حرکت کنند .  همانطور که غرب در باطل با هم متفقند و برخی از غربی ها به عنوان حامی صهیونیستها با هم متفقند و اگر روزی  حادثه سیاسی یا نظامی برای اسرائیل اتفاق بیافتد همه به پشتیبانی ان می اینداز این طرف نیز امیدواریم که مسلمانان حمایتشان را تدریجا به سمت فلسطینیها افزایش دهند. به عقیده من انجام این راهپیمایی ها نیز در بیداری مردم نقش دارد دلیل هم دارم و آن این است که مردم همچنان شوق داشته باشند و این شوقشان کاستی نگیرد و به سمت کمکهای بیشتر به مردم فلسطین برای رهایشان  برود و فقط راهپیمایی نباشد .
 
 س: درباره دستاوردها کمی بیشتر توضیح دهید یعنی همین که امروزه مراسم روز جهانی قدس برگزار می شود کافی است و می تواند جزو دستاوردها باشد؟
بیایید به جای اینکه ما مقایسه و ارزیابی کمی از دستاوردها داشته باشیم ارزیابی کیفی داشته باشیم. ببینید در آستانه پیروزی انقلاب در سال 1979 میلادی پیمان کمپ دیوید(میان مصر و اسراییل با نظارت آمریکا در منطقه ییلاقی کمپ دیوید) امضا شده بود و فضا از حالت مبارزه خارج شده و به سمت مصالحه و سازش می رفت ، چه میان کشورهای عربی سابقا حامی فلسطین و چه در بین مبارزین فلسطینی . اما با ظهور انقلاب اسلامی و نمایش قدرت مسلمانان در ایران که توانستند با دست خالی بر قدرت قوی منطقه یعنی رژیم شاه پیروز شوند این نوید را به فلسطینیان داد که می توان با اتحاد کلمه و مردمی کردن مبارزه و جهت گیری اسلامی پیروز شد. چون در قبل از انتفاضه، سازمان آزادی بخش فلسطینی تشکیل شده بود مرکب از سه گروه فتح و جبهه دمکراتیک و جبهه خلق  با نگاه جنبش مسلحانه با ایدئولوژی غیراسلامی که در ابتدا بیشتر گرایش لیبرالیسمی بود که مورد اشتیاق مبارزین فلسطین نیز واقع گردید. بعد از آن ایدئولوژی مارکسیستی آمد با اشخاصی نظیر نایف حواتمه رهبر جبهه دمکراتیک برای ازادی فلسطین  و جورج حبش رهبر جبهه خلق برای آزادی فلسطین . این دو  تحت تاثیر مارکسیست بودند . یک حرکت لیبرالیسمی هم در آن زمان بود . در زمان حاج امیرالحسینی  که در ان زمان از دولتهای موجود منطقه دعوت می کرد که به قدس نماینده بفرستند از جمله ایران. که در زمان رضا شاه بود. رضا شاه هم سید ضیالدین طباطبائی که آدم انگلیسها بود را به عنوان نماینده ایران در جلسه حاج امین الحسینی معرفی کرد و وی هم در این جلسه شرکت کرد. کسی که به آنجا رفته با تشویق انگلیسیها زمینها را از مسلمانها می خرد و به یهودیها می فروشد این آدم نماینده یک کشور مهم اسلامی مانند ایران بود که طبیعتا از آن چیزی حاصل نشد . از این سو نیز چپ گرایی مبارزین فلسطین هم  سودی نداشت. اما بعدها فلسطینی ها با الهام گرفتن از انقلاب مردم ایران مبارزه را به سمت مقاومت مردمی سوق دادند. همه آمدند و سنگ به سمت اسرائیل انداختند . سنگ به لحاظ فیزیکی کارایی نداشت و آنها در واقع اتحاد کلمه شان را در مقابله با اشغالگری اسرائیل نشان دادند. رژیم اسرائیل نیز نشان داد در برابر این انتفاضه الگو گرفته از انقلاب ایران نا توان است و چندین بار هم شکست خورده است که جنگ 33 روزه با حزب الله و 22 روزه با حماس نمونه این نا توانی است. پس به برکت پیروزی انقلاب اسلامی در ایران  نشان داد که این راهها عملی تر از راه های دیگر است و ملت فلسطین نیز با اسلامی کردن ارمان مبارزه وحضور عمومی مردم در صحنه مبارزه و ترک کردن حرکتهای چپگرایانه و تقلیدی  در این مسیر حرکت خود را آغاز کردند. 
س: آقای دکتر برخی مدعی هستند که ایران هیچ دستاوردی در حمایت از نهضت های اسلامی منطقه بویژه فلسطینی ها نداشته است و هیچ سودی نداشته است نظر حضرتعالی در این خصوص چیست؟
امام همانطور که برای تاسیس حکومت اسلامی در ایران از سال 40 شروع کردند و در سال 57 به نتیجه رسیدند ، برای ایجاد مانع و خاکریز در برابر تهاجم صهیونیستها که بخشی از فلسطین را اشغال کرده بودند و بدنبال از نیل تا فرات بودند و حتی طمع کرده بودند برای گرفتن قلعه های که سابقا دست یهودیان بود و در جنگها مسلمانان آنها را تصرف کرده بود مانند خیبر که موشه دایان وزیر جنگ وقت اسرائیل پس از جنگ 1967 عنوان کرده بود که حرکت بعدی ما باید در مکه و مدینه باشد ، امام زمینه سازی کردند برای فکر مردم که به مرور موضوع مبارزه با اسرائیل هم اگر نه در حد مبارزه با رژیم شاه حداقل قابل مقایسه با آن در بین مردم ما جای بگیرد. اما اینکه ما چه سودی بردیم از حمایت فلسطینی و یا اینکه اصلا مصلحت است حمایت از فلسطین با توجه به صحبت اخیر بعضی ها که گفته اند اول ایران بعد فلسطین .... باید بگویم که  اگر قرار باشد که اول ایران باشد که اول هم همان ایران است بالاخره مرزهای دفاع از ایران هم به جای اینکه در همین محدوده جغرافیایی نقشه ایران محدود شود ما یک هزینه را باید پرداخت کنیم در دفاع از کشور و میزان موفقیتمان هم تا حدی است. ولی  اگر قرار شد که ما حوزه امنیت ملی خودمان را به جای اینکه در مرزهای جغرافیایی خودمان محدود کنیم به داخل جهان اسلام ببریم  نه به این معنا که در امور داخلی آنها دخالت کنیم ، بدین معنی که اگر زمانی کشوری کاری علیه جمهوری اسلامی ایران کرد به جای اینکه فقط با واکنش ایرانیان مواجه باشد با واکنش کل جهان اسلام مواجه شود احتمال آسیب پذیری ایران کمتر می شود . بنابر این فراتر از مرزها متحدین واقعی پیدا کردن جزو ارمانهای ملی همه کشورهای صاحب جایگاه دنیاست . به چه دلیل انها(غربی ها) با تشکیل پیمان نظامی ناتو و عضویت 27 کشور می گویند که اگر به یکی از این کشورهای عضو حمله شود بقیه اعضا به کمک آن می آیند و کشورهای امریکا انگلیس و فرانسه در ان شرکت می کنند. اگر قرار شد افغانستان در ناتو شرکت کند همه اینها سرباز و مهمات و تجهیزات اعزام می کنند به آنجا . پس ایجاد رابطه با قدرتها و عوامل خارج از مرزها می تواند در جهت تقویت ملی باشد ضمن اینکه موضوع همبستگی اسلامی هم مسئله ای بسیار اساسی است . ما از یک سو باید به فکر ایران باشیم و از طرف دیگر به فکر امت اسلامی باشیم صرف نظر از مبانی اعتقادی آن.  همانگونه  که کشورهایی که ممکن است به لحاظ فرهنگی و فکری ناهمگون هم باشند با هم متحد هستند مانند کشورهای آسیای جنوب شرقی و آ سه آن  که آرمانهای مختلف دارند اما منافع مشترکشان ایجاب می کنند با هم متحد باشند. حال که این مقدار حرکت کردن در سطح بین المللی با کمک سایر کشورهای دوست فایده دارد ما حتما باید بخصوص این کار را در رابطه با مردمانی بکنیم که با آنها منافع مشترک اصیل  داریم. زمان جنگ های صلیبی برای تصرف بیت المقدس  ، از تمام جهان اسلام از جمله ایران به کمک مسلمانان در انجا می رفتند برای آینکه آنجا توسط فرنگی ها اشغال نشود چرا که بیت المقدس فقط برای فلسطینیان نیست برای همه مسلمانان از جمله ایران است .
س: یعنی می فرمایید شرایط برای ایجاد یک پیمان منطقه ای نظیر آنچه که شما فرمودید وجود دارد با توجه به اینکه متاسفانه دولتهای منطقه عمدتا وابستگی دارند؟
 در رابطه با فلسطین نمی شود پیمان منطقه ای بست چون  مشکل دولتها هستند  عملا ما این پیوندها را به نوعی با ملتها و با قلوب آنها داریم  مثلا زمانی که در ایران مشکلی بوجود اید یا تهدید شود حزب الله و گروههای مقاومتی منطقه اعلام می کنند که اگر به ایران حمله کنید ما به عنوان متحد ایران با شما برخورد میکنیم لذا اثر گذاری این موضوع گیری ایران در رابطه با فلسطین بیش از اینکه بر روی دولتها باشد در بین ملتهاست و این هم بسیار کار ساز است.  
 
گفتگو از اعضای تحریریه قدسنا: مهدی شکیبائی، مهدی عزیزی، علیرضا سبقتی